دیپلماسی ایرانی/ متن پیش رو در دیپلماسی ایرانی منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
بهاره سلطان پور| از 5 نوامبر آمریکا دوباره تحریم هایی که از قبل از توافق برجام علیه ایران اعمال می شد، به کار می گیرد. ترامپ از زمانی که از برجام خارج شد به شرکت های خارجی 90 روز زمان داد تا جلوی شراکت این شرکت ها با ایران را بگیرد. در روز 13 مرداد 97 دوره 90 روزه به پایان رسید و تحریم های هسته ای دوباره احیاء شد. ترامپ بعد از تحریم های هسته ای، و بعد از 180 روز از زمانی که از برجام خارج شد، تحریم های ثانویه که بیشتر مربوط به کشتیرانی، فروش نفت، مالی، بیمه و انرژی است، در تاریخ 13 آبان اعمال کرد.
این در حالی است که قرار بود کشورها از این تاریخ به بعد با خرید نفت از ایران با جریمه ایالت متحده رو به رو شوند اما چند روز پیش خبری مبتنی بر اینکه بسیاری از این کشورها از این جریمه ها معاف شدند، مطرح شد. جالب اینجاست که ترامپ قبلا گفته بود خرید نفت از ایران باید به صفر برسد و کشورهای دیگری جایگزین ایران در بازار نفت جهانی شود.
کشورهایی مانند عربستان و روسیه اعلام کردند نمی توانند نفت ایران را تامین کنند هم در بازارهای بین المللی امکان ندارد فروش محصولی به صفر برسد. پس شاید فروش نفت ایران در بازار بین المللی کم شود اما با وجود تحریم ها هیچ گاه به صفر نمی رسد.
دکتر سید سعید میرترابی، عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی، در گفت و گو با خبرگزاری اسپوتنیک در ضمن تحریم نفتی گفت: «به طور کلی تحریم های 5 نوامبر در حوزه نفت، کشتیرانی و… است. در زمینه نفت می توان گفت که آمریکا اقدامات اولیه برای اجرای تحریم علیه نفت ایران را انجام داده و با برخی از خریداران نفت ایران مذاکره کرده و تلاش کرده است تا این کشورها خرید نفت خود را از ایران کاهش یا متوقف کند. منتها به هر حال واقعیت این است که موفقیت آمریکا با هدف صفر کردن فروش نفت ایران قطعا محقق نمی شود. زیرا چین و هند و حتی ژاپن و برخی کشورهای اروپایی علائمی نشان نمی دهند که قصد متوقف کردن یا توقف خرید نفت ایران را داشته باشند. چین که خرید نفت خود از ایران را کاهش نداده است. تنها ژاپن خرید نفت را کم کرده و ژاپن نیز در حال فکر کردن روی این موضوع است. بنابراین امریکا نمی تواند به هدف خود تا تاریخ 5 نوامبر برسد.»
وی ادامه داد: « به نظر می آید حداقل 1 میلیون تا 1.5 میلیون بشکه در روز از خرید نفت ایران کم شود. این کاهش می تواند تاثیر خود را بر اقتصاد بگذارد، اما دولت ایران اعلام کرده است که به روش های مختلفی قصد دارد تا نفت خود را به فروش برساند،ایران از سوی دیگر در این خصوص تجربه دارد و حتی ایران می تواند میزان قابل توجهی از نفت خود را به طور غیر رسمی بفروش برساند.»
نرسی قربان، کارشناس مسائل نفتی و تحلیلگر حوزه اوپک در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی درباره فروش نفت بعد از تحریم ها گفت: «به صفر رساندن فروش نفت ایران را، آن هم در بازه کوتاه تقریباً ۶ ماهه، غیر ممکن می دانستند. هر چند که از همان روز خروج از برجام، آمریکا تلاش‌های خود را برای تحقق این مسئله تا نوامبر انجام داد. اما تقریبا همه بر این واقعیت توافق داشتند که به صفر رساندن فروش نفت ایران امری غیر قابل تحقق است.»
او افزود: «مسئله معافیت ۸ کشور خریدار عمده نفتی ایران هم ناظر بر دو نکته است؛ اول اینکه فشارهای آمریکا بر کشورهای جهان به خصوص این 8 کشور برای به صفر رساندن خرید نفت از ایران این امکان را به وجود می آورد که روابط سیاسی آمریکا با این کشورها تحت الشعاع قرار بگیرد. لذا ترامپ سیاست کاهش تدریجی خرید نفت از ایران را برای این کشورها در سایه معافیت از تحریم‌های نفتی اعمال کرده است. دوم اینکه این 8 کشور مشکلی با عدم خرید نفت از ایران ندارند. مسئله اینجاست که باید بازاری جایگزین برای خرید نفت وجود داشته باشد تا آنها از ایران نفت نخرند. لذا این کشورها اگر بتوانند بازار جایگزین پیدا کنند، قطعا از ایران نفتی نخواهند خرید. در این صورت، هم این کشورها در طول فواصل ۱۸۰ روزه مجبورند به فراخور خود درصدهایی را در کاهش نفت از ایران داشته باشند و هم از آن سو آمریکا و متحدانش بازارهای نفت جایگزینی را برای ایران پیدا خواهند کرد. پس می بینید که اهداف و برنامه های ایالات متحده آمریکا در این معافیت چیست.»
دور دوم تحریم ها زمانی اعمال می شود که در داخل آمریکا انتخابات کنگره امریکا هم در حال بررسی است. بسیاری معتقدند اگر تعداد کرسی های دموکرات ها به اکثریت برسد می توانند ترامپ را از تحریم علیه ایران منع کنند. اما چنین نیست. دموکرات ها شاید از برجام به دلیل اینکه اوباما این توافق را امضاءکرده حمایت کنند اما در بسیاری از مسائل مانند حمایت از اسرائیل، مسائل حقوق بشری و رابطه با کشورهای عرب ضد سیاست های ایران بی شک، تندروتر از جمهوری خواهان هستند. پس انتخابات کنگره آمریکا کمک چندانی در رفع تحریم های ایالت متحده نمی کند. از طرفی جامعه جهانی امروزه غیر از اسرائیل، امارات و عربستان و چند کشور دیگر با سیاست های آمریکا چندان موافق نیستند چنانچه اولین بار است که کشورهای اروپایی در مقابله زیاده ورزی های رئیس جمهوری ایالت متحده ایستادگی کرده اند. بی شک اگر چنین وضعی پیش رود شاید ایران با وجود تحریم ها بتواند روی کمک برخی از کشورها حساب کند گرچه غربی ها تا جایی که منافع خود خدشه دار نشود با ما همراهی می کنند! پس با وجود تحریم ها بهترین راه برای بهبود اقتصاد ایران تقویت بازار و محصولات داخلی است. گرچه این راه هم در کوتاه مدت حل نمی شود اما در زمانی که به بازارهای جهانی دسترسی کمتری داریم باید مانند بسیاری از کشورها از جمله کره جنوبی در دهه 90، به فکر بهبود محصولات داخلی باشیم.
