علمی  

الی گشت/ احتمالا وقتی نام پدیده گل فشان به گوشتان می رسد، به یاد استان سیستان و بلوچستان و شگفتی هایش می افتید.

ولی جایی در شمال کشور هم این پدیده زیبا را می توان مشاهده کرد، جایی در استان زیبای گلستان. استان گلستان واقعا شگفت انگیز است، چرا که تمامی پدیده های طبیعی را می توان در آن مشاهده کرد. در اینجا هم دریا وجود دارد، هم جنگل، هم کوهستان، هم رودخانه و دریاچه و هم پدیده نادری همچون گل فشان. در سفر به این استان با ما همراه شوید تا سری به گل فشان های استان گلستان بزنیم.

گل فشان ها از بی نظیرترین جاذبه های طبیعی هستند که فقط در تعداد کمی از کشورهای جهان رخ می دهند. با این حال در استان شگفتی های ایران یعنی گلستان، می توان این پدیده را نظاره کرد. این گل فشان ها از مهم ترین جاذبه های گردشگری این استان هستند که علی رغم اهمیت بسیارشان، هنوز هم به صورت ناشناخته باقی مانده اند. گل فشان های استان گلستان عبارتند از گل فشان قارنیارق، گل فشان اینچه و گل فشان گوبکلجه. اگر به استان گلستان سفر کردید، خالی از لطف نیست که سری هم به این پدیده های منحصر به فرد و شگفت انگیز بزنید. قبل از اینکه این سه گل فشان را معرفی کنیم، مختصری درباره پدیده گل فشان صحبت می کنیم.

پدیده ای به نام گل افشان
گل فشان یا همان پدیده گل افشان یکی از کم نظیر ترین پدیده های طبیعی است که طی آن، از اعماق زمین گل و لای به بیرون فوران می زند و باعث ایجاد تپه هایی گلی در اطراف این چشمه می شود. البته جای هیچ نگرانی نیست، چرا که این گل و لای ها داغ نبوده و سرد هستند. برخی از کارشناسان علت وقوع این پدیده را فعالیت های آتش فشانی می دانند، در حالی که اکثر کارشناسان بر این عقیده اند که فشارهای صفحات زمین بر یکدیگر دلیل اصلی ایجاد این چشمه های گل بر روی زمین اند. چشمه های گل فشان، از منظر علمی – پژوهشی، گردشگری و درمانی دارای اهیمت زیادی هستند. در بسیاری از کشورهای جهان، این چشمه ها جاذبه های توسعه یافته ای هستند که هزاران نفر از آن ها بازدید می کنند. بسیاری از گردشگران هم به منظور درمان برخی از مشکلات پوستیشان، به درون استخرهای مخصوص آن ها شیرجه می زنند.
در کشور ایران، اکثر گل فشان ها در استان سیستان و بلوچستان و حاشیه دریای عمان واقع شده اند. اما گل فشان های استان گلستان هم اهمیت به سزایی در شمال کشور دارند.

گل فشان اینچه که از آن به عنوان تالاب اینچه نیز یاد می شود، در شهرستان آق قلا و در مسیر آق قلا به شهر مرزی اینچه برون قرار دارد. بستر این تالاب حدود ۲۰۰ هکتار وسعت و با مرکز شهرستان آق قلا حدود ۲۶ کیلومتر فاصله دارد. در فصول گرم سال بستر این تالاب نمک می بندند، چرا که اضافه آب های رودخانه اترک و هرز آب های سطحی از میان نمکزار شمالی آن عبور کرده و وارد تالاب می شوند. در این مکان هم گل فشان می بینید و هم نمکزار! در میانه های بستر این گل فشان، گودالی وجود دارد که عمقش ۱۰ متر و عرضش حدود ۸ متر است. از مرکز این گودال زمانی آب حاوی سدیم کلرید و گل و لای فوران می کرده است. متاسفانه امروزه، به دلایل مختلفی نظیر حفر چاه های برداشت ید از مجاورت این پدیده، گل فشان اینچه خاموش شده است. ولی با این حال فعالیت آن ها قابل پیش بینی نیست و ممکن است دوباره از سر گرفته شود. فوران این گل فشان، روزی تا حدود ۱٫۵ متر ارتفاع داشته است.
آدرس: استان گلستان، ۲۶ کیلومتری شمال آق قلا

گل فشان قارنیارق گلستان
قارنیارق یکی دیگر از گل فشان های استان گلستان است که در حدود ۱۸ کیلومتری شمال غربی شهرستان آق قلا و در مجاورت روستایی به نام سقرتپه واقع شده است. این گل فشان به صورت یک مخروط به قطر حدود ۷۰۰ متر است که درونش حفره ای با عمق تقریبی ۱۵ متر وجود دارد. این گل فشان هنوز هم فعالیت می کند و در برخی از مناطق گود تر آن هنوز هم گل و لای و آب خارج می شوند. به این گل و لای ها و آب خروجی، در اصطلاح روانه های گلی می گویند. همانند گل فشان قبلی که معرفی شد، اطراف این گل فشان هم در فصل تابستان نمک دیده می شود. در فصل بارندگی هم این مکان به صورت یک دریاچه دیده می شود.
این مکان یکی از تفرجگاه های مردم شهر گمیشان است و افراد زیادی برای بازدید از آن به این محل سفر می کنند. گل فشان قارنیارق دو ویژگی دیگر نیز دارد. یکی اینکه اگر بر روی گل و لای حاصل از آن فندک و آتش بگیرید، شاهد آتش گرفتن این گل ها خواهید بود و دیگر اینکه بخشی از دیوار دفاعی تاریخی گرگان از این مکان می گذرد.

آدرس: ۱۸ کیلومتری شمال غربی آق قلا، مجاور روستای سقرتپه

گل فشان گوبکلجه گلستان
یکی دیگر از گل فشان های استان گلستان گل فشان گوبکلجه است که در حاشیه شمالی روستایی به همین نام و در شرق جاده صوفیکم قرار دارد. این گل فشان شامل پنج چاله مخروطی شکل است که در مجاورت هم قرار گرفته اند. گوبکلجه نیز هنوز فعال است و از چاله هایش گل و لای و آب در حال بیرون آمدن هستند. نام این گل فشان به معنی “ناف کوچک” است. این نام را به این خاطر گذاشته اند که این چاله همانند ناف زمین هستند که از آن ها آب خارج می شود. این پدیده طبیعی، فاصله بسیار کمی با مرز کشور همسایه ترکمنستان دارد.
آدرس: شمال تپه گوبکلجه، حاشیه شرقی جاده صوفی کم به اینچه برون

گل فشان نفتیجه نیز یکی دیگر از گل فشان های استان گلستان است که در نزدیکی شهر گمیشان واقع شده است. ویژگی منحصر به فرد این پدیده، بوی شدید نفتیست که در مجاورت آن به مشام می رسد و احتمال مربوط بودن آن به ذخایر نفت و گاز دریای مازندران را نشان می دهد.