روزنامه جوان/ متن پیش رو در جوان منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست.
بسته پیشنهادی اروپا به ایران که با هدف حفظ برجام منهای امریکا به جمهوری اسلامی ایران ارجاع شده است، این روز‌ها به یکی از موضوعات مهم در فضای داخلی و بین‌المللی تبدیل شده است. گرچه جزییات و محتوای آن هنوز از سوی دستگاه دیپلماسی رسانه‌ای نشده و در اختیار افکار عمومی قرار نگرفته است، اما رئیس جمهور تعبیری بهتر از «مأیوس‌کننده» برای آن به کار نمی‌برد.
دکتر روحانی هفته گذشته و در گفت‌وگوی تلفنی با مرکل صدراعظم آلمان ضمن اشاره به ارائه بسته پیشنهادی سه کشور اروپایی در ارتباط با چگونگی عمل به تعهدات و همکاری‌هایشان در برجام، آن را مأیوس‌کننده عنوان کرده و گفته بود: متأسفانه در بسته پیشنهادی ارائه شده راهکار عملیاتی و شیوه مشخصی برای ادامه همکاری‌ها وجود نداشت و یکسری تعهدات کلی در حد بیانیه‌های سابق اتحادیه اروپا عنوان شده بود. محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان هم روز جمعه پس از پایان نشست کمیسیون مشترک برجام در مورد اینکه بسته پیشنهادی قابل اجرا است، گفت: به نظر ما اولاً کافی نبود و ثانیاً دقیق نبود. او ترجیح داد بگوید، فضای جلسه حاکی از این بود که اراده سیاسی وجود دارد. اما اینکه این اراده سیاسی با اراده عملی و اقتصادی اروپا برای تأمین منافع ایران در برجام هم همراه خواهد شد، مسئله‌ای است که با علامت سؤال‌های فراوان و تردید همراه است.
برجام در بسته اروپا اولویت سوم آنهاست
حشمت‌الله فلاحت پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در ارزیابی خود از بسته پیشنهادی اروپا معتقد است: بسته پیشنهادی اروپایی‌ها، بسته مقابله با فرصت‌سوزی و تهدید‌های ترامپ و دولت امریکا نیست و مقامات ایرانی این موضوع را به عنوان یک دغدغه مطرح کرده‌اند. فلاحت‌پیشه در گفت‌وگو با ایرنا در ارزیابی خود از سخنان محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه مبنی بر اینکه بسته پیشنهادی اروپا کافی و دقیق نیست، اظهار داشت: اروپایی‌ها سه ملاحظه در بسته پیشنهادی خود دارند؛ نخستین ملاحظه حفظ امریکا در سطح کلان است که کماکان آن را مد نظر قرار می‌دهند؛ حتی با وجود اختلافات اقتصادی میان امریکا و اتحادیه اروپا این ملاحظه باز هم در قبال ایران رعایت شده است. وی دومین ملاحظه را در مورد شرکت‌ها و بانک‌های اروپایی دانست و یادآور شد: اروپایی‌ها تلاش کرده‌اند مانع آزادی عمل و نگاه سودمحور این بانک‌ها و شرکت‌ها نشوند.
رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به ملاحظه سوم هم اشاره کرد و گفت: این ملاحظه، برجام و به‌تبع آن جمهوری اسلامی ایران است که متأسفانه به عنوان اولویت سوم در بسته پیشنهادی اروپایی‌ها وجود دارد. فلاحت‌پیشه افزود: انتظار این بود که بعد از سلسله جلسات کارشناسی در نزد ۲۸ کشور اروپایی و جلساتی که با مقامات ایرانی برگزار شد، ملاحظه سوم در اولویت قرار گیرد، اما از دل این بسته پیشنهادی، برجام و جمهوری اسلامی ایران ملاحظه سوم اروپایی‌ها است. وی با بیان اینکه دو ضعف جدی کمیت و بی‌توجهی به زمان در بسته پیشنهادی اروپایی‌ها وجود دارد، یادآور شد: همواره جمهوری اسلامی ایران حساسیت‌های زیادی در قبال برجام در هنگام تصویب به خرج داد بنابراین توافق نباید گرفتار کل گویی و زمان‌کشی شود.
وقت‌کشی در بسته اروپا مشهود است
وی خاطرنشان کرد: ترامپ تهدید کرده که مانع ورود نفت ایران به بازار و دسترسی جمهوری اسلامی ایران به بانک‌های بین‌المللی می‌شود، بنابراین در بسته پیشنهادی باید برای جلوگیری از این اقدام و حفظ صادرات نفت ایران تدبیری اندیشید. متأسفانه این تردید جدی در مورد بسته پیشنهادی اروپایی‌ها وجود دارد. رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس بی‌توجهی به زمان را ضعف در بسته پیشنهادی اروپا دانست و اظهار داشت: با توجه به زمان‌ها و ضرب‌الاجل‌های مشخصی که امریکایی‌ها به عنوان عضو یاغی یا غیرمتعهد به برجام مطرح کرده‌اند، انتظار این بود که طبق همان زمان‌بندی، اروپایی‌ها یک بسته متقابل ارائه دهند. فلاحت پیشه تأکید کرد: بسته پیشنهادی اروپایی‌ها، بسته مقابله با فرصت سوزی و تهدید‌های ترامپ و دولت امریکا نیست و این موضوع به‌عنوان یک دغدغه توسط مقامات ایرانی مطرح شده است. وی درباره اقدامات مجلس در این خصوص گفت: طبق قانون مصوب در مجلس نهم، کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی باید در مورد اجرای برجام و اینکه داده‌ها و ستانده‌های آن بر اساس منافع ملی همخوان باشد، گزارشی ارائه کند که در آن دو جنبه جدید و البته خیلی جدی وجود خواهد داشت. فلاحت پیشه ادامه داد: جنبه اول آن ضربه‌ای است که خروج امریکا به برجام زده است و اینکه بعد از آن، این توافق وجود دارد یا خیر و جنبه دوم گزارش در مورد اثر عملی است که به‌وسیله بسته پیشنهادی اروپایی در برجام ایجاد می‌شود و اینکه این توافق با اکسیژن مصنوعی اروپایی‌ها می‌تواند کماکان خودش را به عنوان یک رژیم قوی حفظ و منافع ملی جمهوری اسلامی ایران را تأمین کند. عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در پاسخ به اینکه آیا این بسته پیشنهادی اروپایی‌ها به این کمیسیون ارائه شده است، گفت: هنوز این بسته به این کمیسیون نیامده است و در صورت ارائه آن بر اساس مسئولیت قانونی خود در جلسه‌ای بررسی می‌شد.
حداقل خواسته‌های ایران هم تأمین نشده است
فؤاد ایزدی، کارشناس مسائل امریکا نیز معتقد است: بسته پیشنهادی اروپا حتی حداقل خواسته‌های ایران را هم تأمین نکرده است.
این کارشناس در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره محور‌های موجود در بسته پیشنهادی اتحادیه اروپا برای حفظ برجام اظهار کرد: صحبت‌های آقای روحانی در مورد تأمین نشدن انتظارات ایران در بسته پیشنهادی اتحادیه اروپا کاملاً صحیح است. بسته پیشنهادی حداقل خواسته‌های ما را هم تأمین نکرده است. وی افزود: زمانی که اروپایی‌ها می‌گویند ما پایبند به برجام هستیم، اینگونه باید حرف آن‌ها ترجمه شود که ایران باید محدودیت‌های هسته‌ای خود را ادامه دهد، اما زمانی که بحث از خروج امریکا و اقدامات آن‌ها در قبال این مسئله می‌شود، سکوت می‌کنند. کارشناس مسائل امریکا تصریح کرد: دو ماه از نقض برجام توسط امریکا گذشته است و اروپایی‌ها هیچ‌گونه اقدام عملی انجام نداده‌اند و با توجه به بسته‌ای که ارائه کردند به نظر می‌رسد هدف آن‌ها اتلاف وقت، معطل کردن ایران و ادامه محدودیت‌های ماست. ایزدی با اشاره به اینکه متن بیانیه اخیر مشکلات زیادی دارد، ادامه داد: در بند یک آمده، طرفین از تداوم اجرای توافق هسته‌ای و ادامه دادن آن اطمینان می‌دهند. آن‌ها در این بند نسبت به خروج امریکا از برجام و نقض تعهدات این کشور فقط به اعتراض به اقدام امریکا بسنده کرده‌اند. بند یک به این شکل قطعاً به نفع منافع ملی ما نیست و آن را تأمین نمی‌کند. وی افزود: در بند چهار آمده، طرفین توافق بار دیگر به تعهد خود به اجرای برجام تأکید می‌کنند. این در حالی است که تعهد ایران به برجام بار‌ها از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأیید شده است ولی امریکا به عنوان یکی از طرفین، تعهدات خود را نقض کرده که نسبت به آن هیچ واکنشی صورت نگرفته است. کارشناس مسائل امریکا اظهار کرد: بند ۶ بندی عجیب است، این بند بر حسن نیت شرکت‌های اروپایی فعال در ایران تأکید می‌کند. در صورتی که ما شاهد هستیم در چند ماه اخیر تعدادی از این شرکت‌ها یا از ایران خارج شده‌اند یا قصد خروج از آن را دارند. وی افزود: بند ۶ به نفع ایران و برخی از شرکت‌های خصوصی آن نیست، چون بسیاری از شرکت‌های فعال اروپایی در ایران با شرکت‌های خصوصی ما در ارتباط و فعالیت هستند. این بند ممکن است در آینده بهانه‌ای در دست شرکت‌های اروپایی برای نقض تعهدات خود در کشور شود. وی در پایان با اشاره به اینکه در این بیانیه هیچ بازه زمانی مشخصی ذکر نشده است، گفت: معلوم نیست ایران باید تا کی شاهد نقض فاحش برجام و منافع خود باشد. ایزدی خاطرنشان کرد: در بخش آخر بسته پیشنهادی به واگذاری مدیریت تأسیسات هسته‌ای اراک به انگلستان اشاره شده است. با توجه به سابقه استعماری انگلستان در ایران این بند جای بحث و سؤال جدی دارد.
