شرق/ متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست.
سفر اخیر مقامات آمریکایی به خاورمیانه با هدف ایجاد حمایت برای طرح صلح فلسطین- اسرائیل بود که هنوز اعلام نشده و بیشتر بخش‌های آن محرمانه باقی مانده است. جرد کوشنر، داماد دونالد ترامپ و مشاور ارشد او که سال گذشته وظیفه احیای روند صلح متوقف‌شده به او محول شد و جیسون گرینبلات، فرستاده صلح آمریکا در خاورمیانه روز سه‌شنبه در آغاز سفر منطقه‌ای که شامل سفر به مصر، عربستان‌سعودی، قطر و اسرائیل هم می‌شود، وارد اردن شدند. با این حال، سکوت دولت ایالات متحده درباره طرحش و ارائه‌ندادن هیچ‌گونه جزئیاتی موجب طرح سؤال‌‌هایی شده مبنی بر اینکه منظور ترامپ از معامله قرن چیست. معین ربانی، تحلیلگر مسائل خاورمیانه به الجزیره گفت: «برای من باور این مسئله سخت است که طرح پیشنهادی آنها در بیش از یک سال گذشته در حال پیشرفت بوده در حالی که هیچ چیز قابل‌توجهی درباره آن افشا نشده است». به گفته ربانی: «به بیان دیگر، اصلا طرحی در کار نیست».
سیاست اسرائیل در قبال صلح
بیش از دو دهه مذاکره بین اسرائیل و فلسطین در سال 2014 از هم پاشید. دولت‌های قبلی ایالات متحده بر طرح صلحی نظارت می‌کردند که مبنای آن راه‌حل دو دولتی بود و کشور فلسطین را بر پایه مرز چهارم ژوئن 1967 و با پایتختی اورشلیم به رسمیت می‌شناخت. پس از تصمیم ایالات متحده برای به‌رسمیت‌شناختن اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل که در تاریخ دسامبر 2017 و با زیرپاگذاشتن آن دست توافق‌نامه‌های بین‌المللی رقم خورد که این شهر را سرزمینی اشغالی می‌خواندند، تشکیلات خودگردان فلسطینی اعلام کرد که واشنگتن فاقد صلاحیت میانجیگری است. در نتیجه فلسطینی‌ها مذاکرات خود با دولت ترامپ را کنار گذاشتند. علاوه بر این، ارتباطات شخصی و مالی کوشنر و گرینبلات با اسرائیل- از جمله ربط آنها با اهدای مبالغ هنگفتی برای شهرک‌سازی‌های غیرقانونی در مناطق اشغالی - موجب شد تشکیلات خودگردان فلسطینی پیش‌دستانه طرح صلح را رد کنند. ربانی در این زمینه می‌گوید: «با نگاهی به کمپین کاهش بودجه آژانس امداد و اقدام سازمان ملل متحد برای آوارگان فلسطینی و به‌رسمیت‌شناختن حاکمیت اسرائیل بر اورشلیم، متوجه می‌شویم که رویکرد کنونی ایالات متحده در واقع اجراکردن سیاست اسرائیل در قبال فلسطین است و شاید بعدها روزی طرحی ارائه دهد که به‌دنبال رسمی‌شدن این دستاوردها باشد».
نقش رهبران کشورهای عربی چیست؟
ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن و عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهوری مصر در کنار محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، هر کدام در ملاقات‌های جداگانه خود با کوشنر و گرینبلات بر حمایت خود از پایان بن‌بست روند صلح و همکاری بیشتر با ایالات متحده تأکید کردند. همچنین آنها درباره نیاز به تسهیل کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه که اقتصاد آن به خاطر محاصره اسرائیل و مصر ویران شده، به توافقی جمعی رسیدند. هفته گذشته روزنامه اسرائیلی هاآرتص گزارش داد که ایالات متحده می‌کوشد کشورهای حاشیه خلیج‌فارس را متقاعد کند یک میلیارد دلار در نوار غزه با هدف آرام‌کردن اوضاع امنیتی این منطقه و نوسازی، سرمایه‌گذاری کنند. اما اورشلیم همچنان مهم‌ترین بحث در درگیری‌های چنددهه‌ای فلسطین و اسرائیل است. ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن در دیدار با آنگلا مرکل صدراعظم آلمان گفته بود: «بدون ایجاد کشوری مستقل برای مردم فلسطین با پایتختی اورشلیم، رسیدن به صلح در منطقه ما غیرممکن است». این صحبت‌های پادشاه اردن چند روز بعد از دیدار او با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل مطرح شد که روز دوشنبه برای سفری کوتاه به امان، پایتخت اردن، سفر کرده بود. با این حال در سایه انتقال سفارت ایالات متحده از تل‌آویو به اورشلیم و دست‌کشیدن ترامپ از تعهد دودهه‌ای کشورش به تشکیل کشوری فلسطینی در کنار اسرائیل، به نظر نمی‌رسد راه‌حل دو کشوری مورد حمایت جامعه جهانی دیگر چارچوب مورد تمایل واشنگتن برای توافق صلحی دائمی باشد. هم‌زمان، گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر اینکه ایالات متحده پیشنهاد داده شهر ابودیس واقع در حومه کرانه باختری به عنوان پایتخت فلسطینی‌ها باشد، پیشنهادی که خشم بیشتر فلسطینی‌ها را به دنبال داشت.
اختلاف بر سر طرح
گرچه جزئیات طرح به‌اصطلاح «معامله قرن» هنوز منتشر نشده اما تاکنون این‌طور به نظر می‌آید که این طرح راه‌حلی عملی برای اشغال اسرائیل ارائه نمی‌کند. مرون رپوپورت، خبرنگار مستقل اسرائیل، به الجزیره گفت: «در حالی که تقریبا این اطمینان وجود دارد که همه طیف‌های سیاسی فلسطینی این معامله را رد می‌کنند، این سؤال وجود دارد که آیا اصلا اسرائیل با آن موافقت می‌کند؟». او می‌گوید: «گرچه به نظر می‌رسد معامله به‌شدت در حمایت از اسرائیل است اما اکثریت اعضای کابینه اسرائیل از جمله نفتالی بنت، وزیر آموزش کاملا مخالف تشکیل یک کشور فلسطینی هستند. شاید تنها راه قبولاندن این مسئله، به‌رسمیت‌شناختن اسرائیل از سوی عربستان سعودی و داشتن رابطه رسمی با این رژیم در عوض یک دولت موقت فلسطینی باشد».
