جهان/ متن پیش رو در جهان منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست.
برجام پس از خروج آمریکا که پیشتر با بدعهدی این کشور مواجه شده بود، حالا به قراردادی نیم بند تبدیل شده که مقامات دولتی سعی دارند آن را با اروپا حفظ کنند. شواهد نشان می‌دهد که اروپایی‌ها در حالتی میان ایران و آمریکا گیر کرده‌اند. البته طبق سنت تاریخی قاره سبزی‌ها قطعا بر اساس منافع خود عمل می‌کنند و این نگاه که اروپا به خاطر ایران یا به خاطر آمریکا عمل می کند، از اساس اشتباه است و جایی در سیاست ندارد.
منافع اروپا در این حیطه را به دو نوع منافع مادی و معنوی می‌توان تشبیه کرد. منافع مادی اروپا که قرادادهای مالی و مراودات تجاری را شامل می شود اما منافع معنوی اروپا وجهه این اتحادیه و همچنین نشان دادن تعهد به قوانین بین المللی و قراردادی است که پای آن را امضاء کرده است.
به هر جهت سه کشور اروپایی که در برجام حضور دارند نمی‌خواهند چندان مانند ترامپ وجهه و اینکه به قوانین و معاهدات بین المللی پایبند هستند را جلوی پای منافع مادی قربانی کنند. هر چند که تار و پود منافع اقتصادی اروپا چنان با منافع آمریکا در هم تنیده شده که نمی توان تفکیکی میان این دو قائل شد. اغلب شرکت‌های اروپایی چند ملیتی هستند و آمریکایی‌ها نیز سهم عمده ای از سهام این شرکت‌ها را در اختیار دارند. بنابراین تنها در حوزه منافع حکومتها و حوزه سیاسی نمی‌توان موضوع ادامه برجام با اروپا و بدون آمریکا را مد نظر قرار داد. از این رو برخی از رسانه‌های غربی بیان می کنند اروپا در حال ایفای یک مانور و نمایش برای برجام است تا وجهه خود را حفظ کند.
در همین رابطه، شامگاه شنبه رئیس جمهور در دیدار با جمعی از علما و روحانیون نسبت به پایبندی اروپایی‌ها به برجام بیان داشته است: « امروز در وضعیتی هستیم که رئیس جمهور فرانسه در سفر به روسیه و دیدار با رئیس جمهور این کشور در مصاحبه مشترک اعلام می‌کنند که ما حامی برجام هستیم. آمریکایی‌ها به اروپایی‌ها فشار می‌آورند که یا ما را انتخاب کنید یا ایران را. اما اروپایی‌ها می‌گویند که ما برجام را انتخاب می‌کنیم.»
روحانی افزود: «توجه داشته باشید که شرایطی که امروز در آمریکا وجود دارد نیز دائمی نیست و معلوم نیست که در انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره و دیگر انتخابات پیش‌رو در کشور، چه اتفاقی بیفتد. در هر حال باید مسایل را با تدبیر پیگیری و حل و فصل کنیم.»
چندی روزی است که در صحبت‌های رئیس جمهور و دیپلمات‌های مذاکره کننده بازهم خوشبینی خاصی نسبت به آینده برجام دیده می‌شود که شرایط حاضر اروپا و همچنین آنچه آمریکایی‌ها بر سر آن آوردند، در این نگاه چندان لحاظ نشده است. عراقچی در این حیطه بارها بیان داشته که هدف اروپا حفظ برجام است و آنها ما را برای ماندن در برجام مطمئن تر کرده اند. در این حیطه موضوع تغییرات در آمریکا مطرح شده و خروج این کشور از برجام تنها به یک فرد یعنی ترامپ نسبت داده شده؛ این درحالی است که ترامپ تنها یک شخص نیست و مجموعه ای از افراد پشت وی وجود دارند و اقدامات کنگره آمریکا که همواره در بی خاصیت کردن برجام نقش داشته است را نباید نادیده گرفت.
از سوی دیگر این روند خوش بینانه که اروپایی‌ها برجام را در مقابل آمریکا حفظ می کنند، موضوعی است که قطعا در آینده تجربیات تلخ دیگری به موازات آمریکا برای ایران رقم خواهد زد. چراکه اگر اروپا برجام را حفظ کند، بر اساس منافع خود این سند هسته‌ای را پیش خواهد برد نه منافع ایران!
همچنین این روند خوشبینانه حاکی از آن است که قرار است بازهم بدون اطمینان و تضمین لازم که رهبر معظم انقلاب همواره روی آن تاکید کرده‌اند و شرط ادامه برجام را گرفتن تضمین‌های سفت و سخت از اروپا و آمریکا عنوان کرده‌اند، مسئولان دولتی این توافق را ادامه می دهند.
در این شرایط رئیس جمهور بیان می کند که ترامپ عامل خروج آمریکا از برجام بوده است و وی نیز در قدرت ماندگار نیست اما تجربه ترامپ نشان می دهد که گرفتن تضمین از کشورهایی که با تغییر و چرخش قدرت در آنها به راحتی تعهدات خود را زیر پا می گذارند، امری حیاتی است. این در حالی است که مشخص نیست بعد از ترامپ چه فردی در آمریکا روی کار بیاید و تا این زمان چقدر زمان خواهد برد و سرمایه گذاری روی آینده نامعلوم چندان درست نیست.
خصوص اینکه ممکن است بیماری آمریکا به اروپا نیز سرایت کند که این موضوع نیز نامحتمل نیست! همچنین باید پرسید که اگر این قدر شرایط سیاسی غرب متزلزل است که با یک چرخش قدرت مواضع آنان به کل تغییر می کند و معاهداتشان را زیر پا می گذارند، پس این همه خوشبینی نسبت به غرب چه معنایی دارد؟
به هر جهت به نظر می رسد دولت به شیوه مالوف و گذشته خود سعی در امیدآفرینی در برجامی دارد که حالا خوش‌بین‌ترین کارشناسان سیاسی و بین المللی به آن امید چندانی ندارند و مشخص نیست چه اتفاقی در آینده برای آن خواهد افتاد. از سوی دیگر این خوش بینی سبب شده تا جمهوری اسلامی نسبت به احقاق حق از دست رفته خود در برجام و اخذ غرامت و همچنین مانور سیاسی بر بدعهدی تاریخی آمریکایی‌ها و غربی‌ها متمرکز نشود و سعی در حفظ قراردادی کنند که با وجود اینکه ایران تعهدات خود را در آن تمام و کمال اجرا کرد اما آمریکا آنرا زیر پا گذاشت و اروپایی‌ها نیز با گروکشی تعهدات خود را عملی نمی‌کنند.
