وطن امروز/ متن پیش رو در وطن امروز منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
محمدجواد ظریف به دستور حسن روحانی قرار است با سفر به کشورهای باقی مانده در توافق هستهای، با آنها درباره ادامه برجام مذاکره کند.
دولت حسن روحانی در مواجهه با خروج یکجانبه آمریکا از برجام، هنوز هیچ اقدام متقابلی انجام نداده است. مقامات دولت روحانی پیش از اعلام خروج آمریکا از برجام، بارها خط‌ونشان کشیده بودند که در صورت خروج آمریکا از توافق هستهای، اقدامات متقابل فراوانی انجام خواهند داد. اما حالا ظریف قرار است دوره بیفتد و با 5 کشور باقی‌مانده در توافق صحبت کند که آیا آنها حاضر هستند توافق را ادامه دهند یا خیر! دولت ایران می‌گوید برای ادامه برجام باید تضمین‌‌های لازم را بگیرد. این در حالی است که تا همین جای کار هم ایران در حال زیان دیدن است. ایران از ابتدای توافق هستهای به گواهی گزارشات آژانس همه تعهدات خود را انجام داده است. با این حال اما تعهدات 1+5 در برجام اجرا نشد. اکنون نیز بخش عمده‌ای از برنامه هستهای ایران تعطیل شده، آمریکا از برجام خارج شده، ماهیت برجام تغییر کرده و توافق در حال مرگ است؛ با این حال اما دولت روحانی بنا را بر ادامه این وضعیت زیانبار گذاشته. حسن روحانی می‌گوید برجام را با اروپا ادامه می‌دهد؛ در صورتی که اروپا تضمین‌‌های لازم را ارائه دهد. در واکنش به این موضع دولت، کارشناسان می‌گویند اساسا برجام بدون آمریکا، دیگر یک توافق کارآمد نیست و داده‌ها و ستانده‌‌های طرفین در این توافق به صورت جدی تغییر خواهد کرد. بویژه کارشناسان اقتصادی می‌گویند با خروج آمریکا از برجام، عملا تعهدات اروپایی‌ها در برجام به صورت خودکار از بین خواهد رفت. به عبارتی اروپا توان دادن تضمین‌‌های لازم را به ایران ندارد. این نظر کارشناسان اقتصادی در ایران، از سوی آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان نیز تایید شد. مرکل یک روز پس از گفت‌وگوی تلفنی با حسن روحانی درباره خروج آمریکا از برجام، گفت نباید انتظارات از اروپا برای مناقشه با آمریکا بر سر برجام، بیش از حد ممکن باشد. به گفته صدراعظم آلمان، اروپا نمی‌تواند بیشتر از آنچه هست، خود را نشان بدهد. بر اساس این گزارش، روزنامه «تاگس اشپیگل» در این‌باره گزارش داد «آنگلا مرکل»، صدراعظم آلمان درباره انتظارات بیش از حد از اروپا برای مناقشه با آمریکا بر سر خروج از برجام هشدار داد. مرکل روز جمعه در سخنانی در مونستر گفت: «ما نباید خود را قوی‌تر از آنچه هستیم نشان دهیم». مرکل گفت: «اروپا نمی‌تواند به تنهایی خود را به عنوان قدرت صلح نشان دهد. باید این مسأله مشخص شود که اصلا تا چه حد می‌توان از توافق هستهای با ایران حمایت کرد در صورتی که قدرت بزرگ اقتصادی یعنی آمریکا دیگر در این راستا مشارکت ندارد». به گزارش تسنیم، مرکل در سخنان خود البته انتقاد شدیدی به خروج آمریکا از توافق هستهای وارد و تاکید کرد: «این تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا اعتماد به نظام بین‌الملل را مخدوش کرده است». وی این اقدام ترامپ را دلیلی برای نگرانی دانست و درباره آن ابراز تاسف کرد و گفت: «مطمئنا این توافق چیزی غیر از یک توافق ایده‌آل است؛ با این حال این درست نیست که ما چنین توافقی را به صورت یکجانبه لغو کنیم». مرکل چندجانبه‌گرایی را در چنین شرایطی، یک بحران واقعی ارزیابی کرده و گفت: «اگر هر کسی هر آنچه می‌خواهد را انجام دهد این یک خبر بد برای دنیا است». وی در عین حال، وعده داد همچنان برای مناسبات دوسوی آتلانتیک و حفظ آن کار می‌کند. اظهارات مرکل که همانند ریختن آب پاکی بر سناریوی گرفتن تضمین از اروپا است، در عمل نیز توسط دولت آلمان اعلام شده است. به گونه‌ای که وزیر اقتصاد آلمان در سخنانی اظهار داشت برلین هیچ امکانی برای حمایت از شرکتهای آلمانی در برابر تحریمهای آمریکا در مناسبات تجاری با ایران ندارد. به گزارش نشریه «دی‌سایت»، «پیتر آلتمایر» آب پاکی را روی دست شرکتهای آلمانی که از اتحادیه اروپایی و برلین حمایت در مناسبات تجاری با ایران بعد از خروج آمریکا از برجام را درخواست کرده بودند ریخت و تاکید کرد هیچ امکانی برای حمایت از این شرکت‌ها وجود ندارد. آلتمایر گفت: ما از نظر حقوقی هیچ امکانی نداریم که شرکتهای آلمانی را علیه تصمیمات دولت آمریکا در این راستا حمایت کنیم یا برای آنها استثنا قائل شویم. وی درخواست‌ها برای تاسیس یک صندوق اروپایی که عواقب تحریمهای تهدیدی آمریکا را برای شرکتهای آلمانی در مناسبات تجاری با ایران از بین ببرد، رد کرده و گفت: در حال حاضر قوانین آلمان چنین مداخلاتی را پیش‌بینی نمی‌کند. وی این‌طور استدلال کرد که اگر ما اعلام کنیم اقدامات آمریکا را جبران می‌کنیم بنابراین این می‌تواند برای بسیاری کشورها انگیزه‌ای باشد تا به صورت یکجانبه اقدامات و تحریم‌‌‌هایی را تصویب کنند، بنابراین من درباره پیشنهادات عجولانه در این‌باره هشدار می‌دهم.
یک روز پس از گفت‌وگو با روحانی!
اذعان صدراعظم آلمان مبنی بر اینکه اروپا در مقابل آمریکا توان مقاومت و مناقشه جدی ندارد، در حالی است که او این مواضع را یک روز پس از گفت‌وگوی تلفنی با حسن روحانی مطرح کرده است. روز پنجشنبه، حسن روحانی و آنگلا مرکل تلفنی با یکدیگر گفت‌وگو کردند. بر اساس روایتی که رسانه‌‌های دولتی در ایران منتشر کردند، روحانی در گفت‌وگو با مرکل با تاکید بر اینکه «منافع تهران در برجام باید به طور دقیق و صریح، مشخص و تضمین شود»، از اتحادیه اروپایی و بویژه آلمان، فرانسه و انگلستان خواست در فرصت محدود، موضع قاطع خود را درباره چگونگی تامین و تضمین منافع ایران در برجام بعد از خروج آمریکا از این توافق، اعلام کنند. این رسانه‌ها همچنین گزارش دادند روحانی به مرکل گفت: «منافع ایران در موضوعات و مسائل مهم مرتبط با برجام مانند فروش نفت، گاز، پتروشیمی و روابط بانکی، به‌طور روشن و صریح باید مشخص و تضمین شود. این موضوعات که می‌تواند به حفظ برجام کمک کند، باید در فرصت چند هفته‌‌‌ای، در نشست وزرای خارجه و گروه‌های کارشناسی ایران و کشورهای اتحادیه اروپایی بررسی و نهایی شود». اما روایت آلمان‌ها از این گفت و گو، نیز قابل تامل است. بر اساس روایت آلمانی‌ها، مرکل در گفت‌وگو با روحانی، مطالبات آمریکا از ایران در حوزه منطقه‌ای و موشکی را مطرح کرده است. آنطور که دفتر صدراعظم آلمان گزارش داده، مرکل در این تماس تلفنی به طرف ایرانی گوشزد کرده که تا زمان پایبند ماندن ایرانیان به تعهدات برجامی، تروئیکای اروپایی هم به این توافق پایبند خواهد ماند، وی همچنین بر پیشبرد خواسته‌های آمریکا یعنی محدود شدن برنامه موشکی و فعالیت منطقه‌ای ایران تأکید کرد. در بیانیه دفتر مرکل عنوان شده آلمان «علاقه‌مند است با ایران درباره برنامه موشک‌های بالستیک و فعالیت‌های منطقه‌ای» گفت‌وگو کند.
فرانسه هم برای آمریکا چانه می‌زند
حسن روحانی می‌گوید به دنبال گرفتن تضمین از اروپایی‌ها برای تامین منافع ایران در برجام است. او گرفتن تضمین را شرط ادامه حضور ایران در برجام می‌داند. در آن‌سو اما اروپایی‌ها نیز برای ماندن در برجام شروطی دارند. شروط آنها همان مطالبات ترامپ است(!) پس از طرح مطالبات ترامپ درباره برنامه دفاع موشکی و سیاست‌‌های منطقه‌ای ایران توسط آنگلا مرکل در گفت‌وگو با روحانی، حالا فرانسوی‌ها نیز می‌گویند تمایل دارند با ایران درباره این موضوعات مذاکره کنند. به گزارش رویترز، ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه، از گفت‌وگوی تلفنی مکرون و روحانی خبر داد و درباره محتوای آن اظهارنظر کرد. لودریان گفت: پیشنهاد امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه برای آغاز مذاکرات جدید همچنان روی میز قرار دارد. وزیر خارجه فرانسه گفت: ما متوجه هستیم که موارد دیگری برای گفت‌وگو با ایران وجود دارد و آماده‌‌‌‌‌ایم برای دستیابی به یک توافق وسیع‌‌‌‌‌‌تر گفت‌وگو کنیم.
تجارت‌‌های جوانمرگ!
به فاصله کمی پس از خروج رسمی آمریکا از برجام، به نظر می‌رسد برخی شرکت‌ها از هم‌اکنون خود را برای پایان دادن به تجارت با ایران آماده می‌کنند. در همین راستا 2 شرکت بزرگ ترابری دریایی دنیا بعد از خروج آمریکا از برجام اعلام کرده‌اند تجدیدنظر در فعالیت‌های خود در قبال ایران را آغاز کرده‌اند. به گزارش فارس، 2 شرکت بزرگ ترابری دنیا بعد از تصمیم آمریکا برای خروج از برجام در حال تجدیدنظر در فعالیت‌های خود در ایران هستند. خبرگزاری رویترز روز جمعه گزارش داد شرکتهای «مائرسک لاین» و «شرکت کشتیرانی مدیترانه» (که با نام مستعار «ام‌اس‌سی» شناخته می‌شود) بعد از تصمیم آمریکا برای برقراری مجدد تحریم‌ها علیه ایران از قصد خود برای تجدیدنظر در فعالیت‌های مربوط به ایران خبر دادند. شرکت «ام‌اس‌سی» که دفتر مرکزی آن در سوییس قرار دارد روز جمعه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «ام‌اس‌سی از چارچوب زمانی مشخص‌شده توسط دولت آمریکا تبعیت می‌کند و به منظور ارزیابی اثرپذیری خدمات، فعالیت و روابط تجاری خود [از اعلانیه جدید آمریکا] آنها را بررسی می‌کند». یک منبع می‌گوید: «ام‌اس‌سی»، همین حالا پذیرش سفارش برای برخی محموله‌هایی که ممکن است مشمول برنامه تحریمهای آمریکا شوند را متوقف کرده است. وزارت خزانه‌داری آمریکا بعد از خروج این کشور از برجام اعلام کرد واشنگتن تحریمهای مربوط به فروش، عرضه، تأمین یا نقل‌وانتقال گرافیت، فلزات خام و نیمه‌ساخته مانند آلومینیوم و فولاد و صادرات نرم‌افزار برای یکپارچه‌سازی فرآیندهای صنعتی به ایران یا از ایران به خارج را احیا خواهد کرد. شرکت دانمارکی «مائرسک لاین» هم در بیانیه‌ای جداگانه اعلام کرد پذیرش سفارش مربوط به محموله‌هایی که در فهرست وزارت خزانه‌داری آمریکا آمده‌اند را متوقف کرده است. در بیانیه این شرکت آمده است: «حضور ما در ایران محدود است. ما به منظور ارزیابی آثار رویدادهای آتی بر فعالیت‌های‌مان آنها را زیر نظر خواهیم گرفت».
