شرق/ متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
محمدحسن نجمی| پس از اعلام خروج آمریکا از برجام از سوی «ترامپ»، واکنش‌های متفاوتی در ایران دیده شد؛ همان‌شب رئیس‌جمهوری در نطق زنده تلویزیونی اعلام کرد فرصتی چندهفته‌ای به وزارت خارجه می‌دهد تا با دیگر طرف‌های برجام مذاکره کند و معلوم شود آیا منافع ملی ایران با ماندن در برجام بدون آمریکا تأمین می‌شود یا خیر. این سخنان واکنش‌های متفاوتی داشت؛ عده‌ای هلهله‌کنان به استقبال خروج آمریکا رفتند و از این تصمیم اعلامی از سوی روحانی انتقاد کردند؛ برخی نیز آن را عاقلانه دانستند. «شرق» در گفت‌وگو با نمایندگان سه فراکسیون سیاسی مجلس؛ یعنی «محمدرضا تابش»، نایب‌رئیس فراکسیون امید، «کاظم جلالی»، رئیس فراکسیون مستقلان یا همان یاران لاریجانی و «محمدجواد ابطحی»، عضو فراکسیون «ولایی» و دومین نفری که دیروز برای آتش‌زدن پرچم آمریکا به سمت تریبون مجلس رفت، نظراتشان را دراین‌باره جویا شد.
محمدرضا تابش، نایب‌رئیس فراکسیون امید: باید در حوزه داخلی گشایش ایجاد کنیم
انتقادهایی به دولت می‌شود که چرا در برجام مانده است؛ این تصمیم را تصمیم مجموعه نظام می‌دانید یا دولت؟ و اینکه گویی جریانی می‌خواهد دولت را بزند.
مسلما تصمیم نظام است؛ آقای رئیس‌جمهور که خارج از جمع‌بندی مجموع حاکمیت و نظام تصمیمی را اعلام نمی‌کند. این تصمیم، تصمیم نظام است و همه باید پایبندی‌شان را به این تصمیم اعلام کنند و چیزی که می‌گویند، عقده‌گشایی با دولت و تضعیف یک جناح سیاسی یا بخشی از حاکمیت نباشد.
وحدت ملی چطور تقویت می‌شود؟
باید پاییبند به اصول حاکم بر سیاست خارجی‌مان و اصول حاکم بر موازین فرهنگی و اخلاقی‌مان باشیم. در سیاست خارجی سه اصل عزت، حکمت و مصلحت، اصولی هستند که حاکمیت در سیاست خارجی دارد و بارها ازسوی رهبر معظم انقلاب پیشنهاد شده و در گفتار ایشان آمده است؛ همه معانی در عزت، حکمت و مصلحت مستتر است. اگر یک روز نرمش قهرمانانه را وجهه خودمان قرار می‌دهیم، مبتنی بر این سه اصل است. خارج از این سه اصل تضعیف یک جناح سیاسی منجر به افزون‌شدن شکاف‌ها و گسست‌ها می‌شود که اگر اتفاق بیفتد امید همه دشمنانمان را به پیاده‌کردن نقشه‌هایشان زیادتر می‌کند. ما وقتی به قدرت و اراده مردم متکی بودیم، دوران دفاع مقدس را اداره کردیم، ترورهای کور را از سر گذراندیم، دوران تحریم‌های سخت را پشت‌سر گذاشتیم؛ الان هم مهم‌ترین مؤلفه‌ای که بتواند ما را در مقابل زیاده‌گویی‌های بدخواهان و دشمنان نظام و انقلاب متحد و منسجم کند و اهداف آنها را نقش‌بر‌آب کند، همان اتحاد بین مردم و حاکمیت است. مردم یک‌سری مشکلات و نارسایی‌ها و نارضایتی‌هایی دارند که در این مقطع باید توجه داشته باشیم تا این نارضایتی‌ها را کم کنیم. در حوزه داخلی باید گشایش‌هایی برای مردم فراهم کنیم؛ مثلا چه ضرورتی دارد الان 40میلیون مردم را با موضوع تلگرام مسئله‌دار کنیم.
اما برخی هستند که از خروج آمریکا از برجام ابراز خوشحالی می‌کنند؛ این ابراز خوشحالی چه شأن نزولی دارد؟
نمی‌توانم بگویم که همه‌اش هدفمند است؛ خب یک عده تفکرشان این است که آمریکا قابل اعتماد نیست؛ خب ما هم می‌گوییم قابل اعتماد نیست. در اینکه آمریکا قابل اعتماد نیست همه متحد و منسجم هستیم. حرف رهبری معظم انقلاب هم این بوده و حرف امام هم این بوده؛ الان هم آمریکا نشان داد که نمی‌شود اعتماد کرد، اما اینکه با این بدعهدی‌ها چطور برخورد کنیم تا بهانه‌ای ندهد و آنها نتوانند سیاست‌های تنگ‌نظرانه خودشان و تشدید تحریم‌ها را اعمال کنند، دیگر سیاست‌ورزی و تدبیر است. نمی‌توانیم بگوییم هرکسی که الان از خروج آمریکا از برجام خوشحال است یا در تقابل با آمریکاست، آدم‌های بدی هستند و خیلی‌ها عقده‌شان این است، ولی باید مصالح و منافع ملی مدنظر همه قرار بگیرد که به نحوی نشود که از این اقداماتی که انجام می‌دهند دشمن سوء‌استفاده کند.
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس در گفت‌وگو با «شرق»: برخی جریان‌ها در پی انتقام‌گیری‌اند
برخی جریان‌هایی هستند که به نحوی انگار در حال انتقام‌گیری از دولت هستند و نحوه تصویب برجام در مجلس را هم پیش می‌کشند؛ چقدر در این موقعیت این اقدامات را عادی می‌دانید؟
اولا اینکه این موضوع نباید دستمایه انتقام شود. از نظر کارشناسی نیز حرف غلطی است؛ چون وضع امروزمان از وضع دیروزمان (قبل از برجام) بهتر است؛ چون آمریکایی‌ها آن زمان ما را ذیل فصل هفتم در شورای امنیت سازمان ملل بردند و اجماع تصنعی علیه ایران درست کردند. همه تصورشان این بود که ایران می‌خواهد بمب هسته‌ای بسازد و حساسیت‌های جهانی برانگیخته شده بود؛ اما امروز چه وضعیتی ایجاد شده؟ این وضعیت که پس از برجام، آمریکا و ترامپ هستند که منزوی‌اند؛ یعنی بین آمریکا و اروپا شکاف افتاد و عملا همه عقلای دنیا آقای ترامپ را محکوم می‌کنند. ثانیا اینکه مسیر بحق جمهوری اسلامی نشان داد آمریکایی‌ها قابل مذاکره و قابل اعتماد نیستند؛ شما چه زمانی می‌توانستید بهتر از این در عرصه جهانی این موارد را نشان دهید؟ نکته سوم هم این است که امروز شما با اروپا، چین و روسیه‌ای طرف هستید که تا دیروز در شورای امنیت در کنار آمریکا بودند، ولی امروز جدا از آمریکا هستند؛ بنابراین شما می‌توانید با آنها مذاکره کنید تا حقوق ملت ایران تأمین شود. فکر می‌کنم دامن‌زدن به مسائل داخلی و اختلافی غلط است و نباید از هم انتقام بگیریم. باید وحدت خودمان را حفظ کنیم. شرایط امروزمان حتما از شرایط قبلی نیز بهتر است.
منتقدان می‌گویند در جریان برجام صنعت هسته‌ای دچار وقفه شده است.
تکنولوژی هسته‌ای تعطیل نشده و در داخل برجام هم ادامه داشته. چرا ترامپ، رژیم صیهونیستی، منافقین و کشورهای مرتجع با برجام مخالف‌اند؛ اگر هیچ دستاوردی نداشته، چرا اینها مخالف‌اند؟
برخی هم هستند که می‌گویند چرا دولت در برجام باقی مانده؟
این تصمیم معقولی بود که نظام گرفت و بر زبان آقای روحانی جاری شد؛ مبنی بر اینکه با طرف‌های مذاکره‌کننده و امضا‌کننده برجام مذاکره می‌کنیم و به نتیجه می‌رسیم. ملت ایران ملتی نیست که شتاب‌زده عمل کند. ما هیچ شتابی در این مسیر نداریم و راه خود را می‌رویم.
یعنی صحبت‌های رئیس‌جمهوری تصمیم کل نظام بود؟
فکر می‌کنم طبعا ایشان تصمیم نظام را بیان کرد. روش معقول هم همین است؛ یعنی با عقلانیت پیش برویم و دچار شتاب‌زدگی نشویم و کارشناسی عمل کنیم و مسیرمان را مبتنی بر منافع ملی خودمان ادامه دهیم.
درباره بازار ارز گفته شده که 30 میلیارد دلار از کشور خارج شده است؛ مرکز پژوهش‌ها این مسئله را بررسی کرده؟
در ایران یکی از مشکلات ما همین آمار است؛ یعنی هرکسی از ظن خودش یک عددی را مطرح می‌کند. همان‌موقع هم که این بحث مطرح شد، به دوستان مرکز پژوهش‌ها گفتم بررسی کنید ببینید آقایانی که مطرح می‌کنند، مستنداتی دارند یا خیر. البته من نمی‌خواهم بگویم که نیست، ولی منظور این است که هم آمارمان مقداری مغشوش است و هم اینکه آمارها مقداری براساس گمانه‌زنی است؛ اما در کل می‌شود گفت بخشی از سرمایه‌ها از کشور خارج شده یا بخشی به دلیل اینکه نوعی بی‌ثباتی در مسائل اقتصادی کشور می‌بینند، می‌خواهند سرمایه خود را با تبدیل آن به ارز یا طلا یا بازارهای دیگری مثل مسکن حفظ کنند.
مقامات دولت از توطئه صحبت کرده‌اند.
البته من هنوز اطلاع دقیقی ندارم.
اساسا توطئه در این مسئله امکان‌پذیر است؟
اینکه آقای ترامپ با این ادبیات با ایران صحبت می‌کند یا مثلا در طول این یک سال برجام را معطل نگه داشت و هر روز گفت می‌خواهیم تصمیم بگیریم و خارج شویم، خب معلوم است که روی فضای روانی کشور کار می‌کنند تا در کشور هیجان ایجاد کنند. حتما برخی کشورهای منطقه هم بدشان نمی‌آید که هیجانات داخلی ایجاد شود تا به اقتصاد کشور حمله کنند.
از داخل چطور؟
درباره اینکه جریان نظام‌مندی وجود داشته باشد، اطلاعی ندارم اما اینکه گاهی اوقات سخنان خودمان و نوع اظهارنظرات مسئولان و تناقض‌گویی‌هایی که انجام می‌شود، مردم را به سمت‌وسوهایی می‌کشاند، به‌نظرم باید یک فرماندهی در اقتصاد ایجاد شود و امروز باید سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را پیگیری کرد تا حداقل در حوزه اقتصاد همه واحد حرف بزنیم و صحبت‌های غیرکارشناسی و غیرمسئولانه گفته نشود.
گفته می‌شود که در کشور مشکل ارز نداریم ولی می‌بینیم که ارزی در بازار نیست. همین دلیلی بر خارج‌شدن و نبودن ارز در کشور نیست؟
اینکه گفته شود اسکناس نداریم، هم غلط است و هم گفتنش غلط است؛ چون اسکناس داریم و ذخایرمان مشخص است، اما نباید مردم را ناامید کرد. در آن روزی که مسئولان کشور در مجلس بودند، گفتم که درگیری‌های سیاسی و جناحی به بی‌اعتمادی مردم منجر می‌شود. امروز به وحدت و دادن پیام امیدواری به مردم نیاز داریم؛ اما پیام امیدواری این نیست که مدام حرف بزنیم و به مردم بگوییم امیدوار باشید؛ وقتی ببینند سیاست‌های واحد و منضبط اقتصادی داریم و همه از آن حمایت می‌کنند و پشت سر آن ایستاده‌اند، این می‌شود امیدواری.
دخالت قوا در کار یکدیگر باعث ناامیدی مردم و ایجاد اختلاف نمی‌شود؟
همان روز در جمع مسئولان کشور در مجلس صحبت کردم و گفتم که دولت منسجم، دولتی است که در آن قوا با یکدیگر همکاری کنند. «مونتسکیو» هم که گفت تفکیک قوا، منظورش این نبود که سه جزیره قوه مقننه، قضائیه و مجریه داریم! تفکیک قوا یعنی تقسیم کار برای رسیدن به اهداف مشترک، نه اینکه حتی اهداف متفاوت باشد؛ بنابراین اگر در دولت منسجم از سران سه قوه آزمون برگزار کنید و بگویید
10 اولویت کشور را نام ببرید، حداقل باید در پنج اولویت مشترک باشند. اگر مشترک نبودند آن‌وقت معلوم می‌شود که فهم منسجمی از مشکلات کشور نداریم، اما نباید دخالت کنیم، باید تقسیم کار کنیم و هرکسی کار خودش را پیگیری کند؛ ولی کار خود را کردن به معنای جزیره‌ای‌برخوردکردن نیست و باید همه متحد باشند.
محمدجواد ابطحی، عضو فراکسیون ولایی: شرایط طوری نیست که مقابل ظریف و دولت شاخ و شانه بکشیم
آیا جریانی می‌خواهد از دولت انتقام بگیرد؟
این به صلاح نیست؛ آمریکا یکی از اهدافش ایجاد تفرقه در ایران است. ما باید حواسمان جمع باشد. اما دولت باید صادقانه بپذیرد راهی که رفته اشتباه بوده.
بالاخره راهی که رفته تصمیم کلیت نظام بوده.
نه؛ بارها آقا گفت به ریشتان می‌خندند. اصرار اینها بود. آقا گفت این تجربه بدی نیست؛ بگذارید خودشان به نتیجه برسند. مثل بچه‌ای که می‌گوییم نرو آنجا آتش است، اما گوش نمی‌دهد؛ خب برود بسوزد تا بفهمد.
ماندن در برجام را تصمیم دولت می‌دانید یا کلیت نظام؟
تصمیم رئیس‌جمهوری و دولت است.
بر چه اساسی می‌گویید؟
مؤلفه‌هایی که آقا گفتند و صحبت‌هایی که کردند و گفتند سگ زرد برادر شغال است؛ بنابراین تصمیم را تصمیم کلیت نظام نمی‌دانیم.
یعنی تصمیم رهبری یک چیزی بوده و دولت چیز دیگری ؟
بله؛ «لا رأی لمن لا یطاع»، حضرت علی هم همین‌طور بود؛ تصمیمش چیز دیگری بود، اما تصمیم دیگری می‌گرفتند.
مگر این تصمیم‌ها توسط مقامات بلندپایه گرفته نمی‌شود؟
خیر؛ وقتی رهبر را تنها بگذاریم همین است دیگر.
چه کسی تنها گذاشت؟
همین ماها؛ منِ مجلس. مجلس چقدر کمک کرد؟ 20 دقیقه‌ای تصویب کرد و رفت. آقا شروط را گذاشت؛ عمل کردند؟ خود ظریف گفت ما از خط قرمزهای رهبری هم عبور کردیم؛ خودش گفت. دیگر آقا چه‌کار کند؟
چطور می‌شود تصمیم‌های قبلی مربوط به کلیت نظام باشد، ولی این تصمیم کلیت نظام نباشد.
نیست؛ ما خیلی جاها داریم که متأسفانه بخشی از نظام ساز خودش را زده. در مسائل مختلف دیده‌ایم. اگر آقا فصل‌الخطاب بود، به مشکلات دچار نمی‌شدیم. چرا آمریکایی‌ها سعی می‌کنند فصل‌الخطاب را بزنند؟
اما رهبری نرمش قهرمانانه را مطرح کردند.
بله اما در چه حد؟ رهبری توضیح داد؛ نرمش قهرمانانه به این معنی نیست که از اصول عقب‌نشینی کنند. این تغییر تاکتیک بود نه تغییر استراتژیک.
رئیس‌جمهوری و تیم مذاکره‌کننده همیشه تأکید دارند که رهبری را در جریان قرار می‌دادند.
اتفاقا یکی از بدبختی‌های ما همین عملیات روانی آقای رئیس‌جمهوری است؛ چیزی می‌گوید و خودش فضا را ایجاد می‌کند و فضا را می‌گیرد؛ مثلا می‌گوید ما می‌خواهیم با جهان تعامل کنیم، اینهایی که نمی‌گذارند! خب بگو چه کسی نمی‌گذارد؟ فضا‌سازی می‌کند.
