صبح نو/ متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
بهار برای وزیر راه و شهرسازی این روزها خیلی زودتر از همیشه، به خزان رسیده است. رویاهای بلندپروازانه آقای «عباس آخوندی» با هواپیماهای برجامی، حالا درست چهار ماهی می‌شود که روی عدد 11 متوقف شده است. 11هواپیمای برجامی شامل سه فروند ایرباس پرحاشیه و پرماجرا که هنوز هم شائبه‌های برگشتی بودنشان، دست از سر آخوندی بر نمی‌دارد و البته هشت فروند هواپیمای ATR . ضلع سوم هواپیماهای برجامی اما هنوز هیچ سهمی در دلخوشی مدیران وزارت راه و دولت ندارد. اتفاقی که البته تا همین جمعه گذشته، روندی طبیعی داشت و همه منتظر بودند طبق وعده آمریکایی‌ها، نخستین هواپیماهای بویینگ، در سال 2018 به ایران تحویل شود. اما دیروز و با توییت خبرنگار آمریکایی و سپس تأیید مدیران بویینگ، ماجرا جور دیگری رقم خورد و مشخص شد بویینگ امسال هیچ هواپیمایی به ایران نخواهد داد. این ماجرا اما وقتی جالب‌تر می‌شود که بدانیم قائم‌مقام وزیر راه در امور بین‌الملل، درست در همین روزها بی‌سروصدا و هیاهو، استعفا داده و اتاق کارش را تحویل داده است. اتفاقی که برخی معتقدند بخشی از پازل بدقولی آمریکایی‌ها و هواپیماهای جنجالی برجامی را تکمیل خواهد کرد.
31 فروردین ماه امسال، رسانه‌ها از استعفای مرد شماره دو وزارت راه و البته نفر نخست قراردادهای هواپیماهای برجامی خبر دادند. خبرگزاری «تسنیم» در بخشی از خبر استعفای آقای «اصغر فخریه‌کاشان» از قائم‌مقامی وزارت راه در امور بین‌الملل نوشت: «اصغر فخریه‌کاشان اواخر سال92 از سوی عباس آخوندی ابتدا به‌عنوان مشاور وزیر راه و شهرسازی و در ادامه به‌عنوان قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل وزیر منصوب شد. وی فرد نخست قرارداد خرید 200فروند هواپیمای ایرباس، بویینگ و ATR محسوب می‌شود. گفته می‌شود وی اسفندماه سال گذشته استعفا می‌دهد که وزیر راه و شهرسازی با آن مخالف می‌کند و در نهایت آخوندی با استعفای دوم فخریه‌کاشان موافقت می‌کند.»
در ادامه این خبر آمده بود: «گرچه تاکنون 11فروند هواپیمای ایرباس و ATR قراردادهای ذکرشده به ایران تحویل شده، اما نحوه تأمین منابع مالی هواپیماهای خریداری‌شده به‌خصوص بویینگ یکی از چالش‌های دولت و وزارت راه و شهرسازی بوده است. با توجه به ارتباطات فخریه‌کاشان در حوزه تجارت و خداحافظی وی با پُست قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی احتمالاً روند تحویل هواپیماها به هما کُند خواهد شد.»
بویینگ: هواپیما نمی‌دهیم
پیش‌بینی «تسنیم» خیلی زود به وقوع پیوست و تنها یک هفته پس از کناره‌گیری فخریه‌کاشان، شرکت آمریکایی بویینگ اعلام کرد در سال 2018 هیچ تصمیمی برای تحویل هواپیما به ایران ندارد.
در‌حالی‌که تنها چند روز از استعفای فخریه‌کاشان گذشته بود، یک روزنامه‌نگار آمریکایی توییتی منتشر کرد و در آن به نقل از مقامات بویینگ اعلام کرد که موعد تحویل هواپیمای۷۷۷ به ایران به سال ۲۰۱۹ موکول شده است. خبرگزاری رویترز، صحت این توییت را از مقامات بویینگ جویا شد و پاسخ جالب مدیراجرایی ارشد این شرکت درباره وعده‌شان به ایران، این بود: «امسال ما هیچ تحویل هواپیمایی به ایران در زمان‌بندی خود نداریم و تولید این هواپیماها مطابق با روند تحولات دولت آمریکا به تعویق افتاده است. برای جت‌هایی که قرار بود امسال به ایران تحویل دهیم مقاصد جدیدی پیدا کرده‌ایم.»
دنیس مویلینبرگ، مدیر اجرایی ارشد بویینگ در گفت‌وگوی تلفنی با رویترز، به این نکته هم اشاره کرد که به علت افزایش تقاضا، بویینگ دیگر نگران نیست که سقوط توافق هسته‌ای به خط تولید جت ۷۷۷ این شرکت آسیب بزند و صدها شغل را به مخاطره بیندازد. اشاره او در واقع، کنایه به آماری بود که در زمان امضای قرارداد تحویل بویینگ های برجامی به ایران، عملیاتی شدن قرارداد «بویینگ» را منجر به ایجاد حداقل ۱۰۰هزار شغل برای صنعت هوا و فضای آمریکا دانسته بود.
به این ترتیب، وعده آمریکایی‌ها این‌بار درباره تحویل هواپیماهای بویینگ، دست مسوولان وزارت راه ایران را در پوست‌گردو گذاشت، اما برخی معتقدند رابطه معناداری میان نفر نخست قرارداد هواپیماهای برجامی با این خلف‌وعده بویینگ وجود دارد. رابطه‌ای که در آن، دوباره به‌نام «اصغر فخریه کاشان» برخواهیم خورد.
پشت پرده یک توافق خبرساز
تلاش‌های «صبح نو» برای تماس با فخریه‌کاشان، به‌دلیل خاموش بودن تلفن همراه وی به جایی نرسید، اما جست‌و‌جویی کوتاه در گفت‌و‌گوهای پیشین این شاه‌مهره قراردادهای هواپیماهای برجامی، نکات جالب دیگری را هم مشخص می‌کند. فخریه‌کاشان دوم شهریور 96 در گفت‌وگو با «ایسنا»، حرف‌هایی زده بود که شاید مرور آن در این روزها بیشتر مورد توجه باشد. او با بیان اینکه نهایی کردن قرارداد خرید آمریکا از قول‌های بزرگ هواپیماسازی پازلی بسیار پیچیده است که نیاز به حرکاتی دقیق دارد، گفته بود: «ما معتقدیم باید در قبال تاریخ کشور مسوول باشیم و از این‌رو در قراردادهای خرید هواپیما تمام جوانب کار را لحاظ کردیم. در جریان این قراردادها بویینگ و ایرباس برای نخستین‌بار در قبال دریافت پیش‌پرداخت‌های ایران ضمانت‌نامه رسمی صادر کردند که بانکی در عمان آن را تأیید کرد و ما نوسان‌های آن را با معادل‌سازی ریال عمان با دلار مدیریت
کردیم.» او گفته بود: «تمام این اقدامات صورت گرفته تا قراردادهای فروش هواپیما به ایران در بهترین حالت خود اجرایی شود و ما از تمام شرایط‌مان استفاده کنیم. از این‌رو آن‌هایی که صحبت از به مشکل خوردن قراردادهای خرید هواپیما می‌دهند یا مغرضانه عمل می‌کنند یا به‌طور دقیق در جریان قضایا نیستند و تنها یک روی سکه را می‌بینند. فرایند فروش هواپیما به ایران روند طبیعی خود را طی می‌کند و اگر این روند کند شده بر اساس تصمیم ما و زیرکی طرف‌های ایرانی بوده است که می‌تواند در آینده نزدیک نتایج خود را به‌طور کامل نمایان کند. در این راستا هیچ‌جای نگرانی وجود ندارد و ایران تمام تصمیم‌ها را بر اساس ارزیابی از منافع و شرایط تجارت بین‌المللی اتخاذ
کرده است.» حالا به نظر می‌رسد اتفاق‌های تازه‌ای برای وزارت راه‌و‌شهرسازی و وزیر جنجالی و خبرساز آن رقم بخورد. اتفاق‌هایی که شاید یکی از سرنخ‌هایش خروج «اصغر فخریه‌کاشان» از ساختمان این وزارتخانه باشد. کسی که در دهه70 با برخی تصمیماتش در معاونت ارزی و هیات‌عامل بانک‌مرکزی خبرساز شد. در دهه80 نامش با پرونده جنجالی «پتروپارس» گره خورد و در دهه90 هم نفر اول قراردادهای خارجی در وزارت راه شد و سرانجام در جنجالی ترین روزهای رویای هوایی برجامی وزارت راه و شهرسازی، از این وزارتخانه رفت.
فخریه: مصاحبه نمی‌کنم و استعفایم شخصی است
روز شنبه، خبرگزاری مهر در گزارشی، موضوع خلف‌وعده بویینگ در ایران را بررسی کرد. قائم‌مقام مستعفی وزارت راه در این گزارش، به خبرنگار «مهر» درباره علت استعفای خود با بیان اینکه من مصاحبه نمی‌کنم، گفت: «دیگر کار و سمتی ندارم و دلیلی ندارد مصاحبه کنم. دلیل استعفای من هم شخصی است. پسرم بیمار است و باید کارهای مربوط به درمانش را پیگیری کنم.»
او درباره علت تعویق تحویل بویینگ هم گفت: «من در این زمینه نظری ندارم. اجازه بدهید من نظری ندهم با همکاران شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی مصاحبه کنید؛ آن‌ها حتماً جواب قانع‌کننده‌ای خواهند داشت.»
فخریه‌کاشان در پاسخ به این پرسش که آیا علت این مشکل، نبود نقدینگی است هم گفت: «نه! ولی اجازه بدهید مدیران هما خودشان پاسخ این سؤالات را بدهند.»
نکته جالب ماجرا اما کدی بود که خبرنگار «مهر» درباره حرف‌های کنونی و پیشین فخریه‌کاشان، منتشر کرد: «این مقام مسوول سابق در وزارت راه و شهرسازی در اوایل بهمن‌ماه سال گذشته در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره تأمین منابع مالی خرید هواپیما گفته بود اگر به دلایلی پول را دیرتر تحویل بدهیم، آن‌ها هم هواپیما را با تأخیر تحویل می‌دهند. این موضوع تازه‌ای نیست؛ کسی اگر قصد خرید خودرو هم داشته باشد، اگر پول را به موقع بدهد، آن را در زمان مقرر تحویل می‌دهند و اگر دیرتر بدهد، خب خودرو را دیرتر می‌دهند.»
