نامه نیوز/ یک سال سخت ، عجیب و پرچالش برای حسن روحانی به پایان رسیده است. سال 96 هر چقدر برای این شیخ محافظه کار پر از بیم و چالش بود امید هم به همراه داشت. او توانست یک بار دیگر رییس جمهور ایران شود؛ آن هم البته نه در انتخاباتی سهل و بدون حاشیه.
او سال را با یک مساله مهم آغاز کرد ؛ هم اصلاح طلبان و هم اعتدال گرایان می گفتند روحانی نمی تواند یک تنه وارد کارزار انتخابات شود. این البته تنها حرف این دو جریان نبود . برخی نقل می کردند حضور نامزد پوششی خواسته مرحوم هاشمی رفسنجانی بوده و اوحتی در جماران جلساتی را هم برای انتخاب نامزدهای پوششی برگزار کرده است. جلسات با روحانی اما بی نتیجه بود . او حضور نامزد سایه و پوششی را نمی پذیرفت. بخشی به بی اعتمادی به اصلاح طلبان باز می گشت و بخش دیگرش به اینکه شاید نمی خواست سرمایه اجتماعی اش دو دل شود. گذر زمان اما نتایج نظرسنجی ها را نگران کننده کرد. روحانی در نهایت جوانب احتیاط را پذیرفت.
صورت ماجرا اینگونه شد که با حضور یک نامزد اصلاح طلب، هم این جریان سیاسی نماینده‌ای در رقابت 29 اردیبهشت داشته‌باشد و هم روحانی و حامیانش برای مواجهه با هر رخداد غیرمنتظره دیگری که ممکن بود شورای نگهبان رقم بزند پیش‌دستی کنند. هر چه بود حضور معاون اول گرچه برای حسن روحانی خوشایند نبود اما بالاخره در روز و ساعات پایانی توسط روحانی،ثبت‌‌نام پذیرفت. در طول مناظرات انتخاباتی اردیبهشت بیش از رقابت، همکاری استراتژیکی میان رییس و معاون اتفاق افتاد. با این حال ستاره مناظرات حسن روحانی نبود بلکه اسحاق جهانگیری بود که موفق شد مرکز توجه باشد . روحانی روزهای و ساعات سختی را در مناظره های انتخاباتی سپری کرد . رقیب هر چه از او داشت رو کرد و قاب تلویزیون نشان دهنده یک رییس جمهور بود که در پرچالش ترین ساعات زندگی اش در تلاش برای رییس جمهور ماندن به سر می برد. در نهایت جهانگیری بر سر عهدش باقی ماند و بعد از پایان ماموریت از انتخابات کناره گیری کرد . چند روز بعد حسن روحانی در قامت رییس‌جمهوری با مردم و رسانه‌ها سخن گفت هرچند سبد آرای رقیب اصلی هم چندان خالی نبود.
روزهای پس از انتخابات
او در اولین روز از خرداد 96 و در نخستین نشست خبری تلاش کرد از کمی فضای هیجانی پیش از انتخابات فاصله بگیرد. از نیروهای مسلح تقدیر کرد و گفت مردم به نیروهای مسلح عشق می‌ورزند. بر پیام انتخابات تاکید کرد . از مسئولان خواست پیام این انتخابات و مردم را باور کنند. از حضور زنان در دولت دوازدهم گفت. بار دیگر صحبت از سیاست تعاملی به میان آورد و البته تکرار کرد که هیچ جریانی قابل حذف نیست و مخالفان باید باشند اما باید مبنا رای اکثریت باشد.
اولین مقصد پس از انتخابات برای روحانی قم بود. چند روز پس از اعلام نتایج انتخابات او همراه با مجید انصاری، معاون پارلمانی و محمود علوی وزیر اطلاعات راهی قم شد و با آیات عظام "صافی گلپایگانی" ، "وحید خراسانی" ، "شبیری زنجانی" و "مکارم شیرازی" دیدار و گفت و گو کرد.
سخنرانی های جنجالی
حالا دیگر سخنرانی های روحانی جانی تازه گرفته بود. در یکی از همین سخنرانی ها بود که روحانی خط و ربطش در مقابل و مواجهه با مشهد نشینان را مشخص کرد. روحانی در میانه خرداد و در جریان برپایی میهمانی افطار با حضور اعضای دولت،استانداران و روسای سازمان‌های دولتی گفت : «نمی‌پذیریم هر کس در هر شهر با سلیقه خود با زندگی مردم بازی کند.» او البته به گزاره‌ای دیگر هم در خلال همین سخنرانی اشاره کرد. روحانی دولتی‌ها را خطاب قرار داد و گفت که در جریان انتخابات بری «پاشنه گیوه» برنکشیدند و و «لخ لخ کردند»
اغلب سخنرانی‌های روحانی در خرداد 96 کم از دوران انتخابات نداشت اما حالا دیگر نوبت جریان‌ها و اقشار حامی رییس‌جمهوری بود که مطالبه‌گری آغاز کنند.
راهنمای چپ ، چرخش به راست
مهم‌ترین بحث تشکیل کابینه بود. بر اساس یک بده بستان سیاسی روحانی می‌بایست فضا را برای سیاست‌ورزی و حضور اصلاحطلبان در مقامات اجرایی هموارتر می‌کرد به خصوص که تصورها بر این بود که رییس‌جمهوری در معرفی کابینه به مجلس دهم با مشکلات کمتری مواجه خواهد بود. در عین حال اصلاحطلبان هم تلاش داشتنند تا مواضع خود در مورد کابینه را شفاف کنند. اغلب بر این باور بودند که نباید روحانی را در انتخاب کابینه تحت فشار قرار داد با این حال نباید از مطالبات اصلاح‌طلبانه هم عقب‌نشینی کرد.
سناریوی حذف و اضافه کابینه آغاز شد. حدس و گمانه‌ها شدت گرفت. هر روز اخبار رسمی و غیررسمی از چینش کابینه دوازدهم به گوش می‌رسید. حسن روحانی چه در مراسم تنفیذ و چه در مراسم تحلیف مجلس از اعتدال گفت و باز هم بر جریان سومی تاکید کرد که باید پذیرفته شود.
دوازدهم مرداد در مراسم تنفیذ تاکید کرد که «پس از 4 دهه همه فعالان سیاسی به این باور رسیده‌اند که فراتر از شعارهای رنگارنگ، چاره‌ای جز به بنا کردن جامعه‌ای عادلانه و با مشی اعتدالی نداریم.» و چند روز بعد در مراسم تحلیف اعلام کرد می‌خواهد دولتی معتدل تشکیل دهد که از سیاست‌های افراطی دور باشد.
حمایت از سپاه و موشک ها
اما پیش از تشکیل کابینه تغییرات محسوس سخنان روحانی و لحن آرام او نشان چرخش به راست را محتمل می‌کرد. روحانی اوایل مرداد با فرماندهان عالی‌رتبه سپاه پاسداران دیدار کرد. او که در دوران انتخابات انتقادهایی به نیروهای مسلح مطرح کرده که واکنش‌های تند اصولگرایان و حتی نظامیان را در پی داشت در این دیدار بر وحدت و انسجام همه نیروها و نهادهای نظام تاکید کرد و گفت «دولت از خدمات سپاه در حوزه ماموریتش حمایت کامل می‌کند.»
پیش از این دیدار هم حسن روحانی در بخشی از سخنان خود در جشنواره عمران سلامت، با اشاره به موشک‌هایی که به تازگی از سوی سپاه پرتاب شده بود، دولت و وزارت دفاع را تولید کننده این موشک‌ها اعلام کرد و گفت بخش اقتصادی کشور پول آنها را تأمین می‌کند.
با این حال نقد از قوه قضاییه پیش و پس از انتخابات در لا به لای سخنان روحانی به چشم می‌خورد. او حتی زمانی که برای گرامیداشت هفته قوه قضاییه مهمان آملی لاریجانی بود باز هم دست از نقد نکشید و با کنایه گفت: «اگر خدای ناکرده ضابطین قضایی حزبی و جناحی برخورد کنند البته ان شا الله که چنین افرادی وجود ندارند ، قضاوت مورد تردید خواهد بود .»
کابینه متفاوت
در همین اثنا دیدارهای روحانی با اصلاحطلبان نیز ادامه داشت و فراکسیون امید مجلس و حتی کمیته تعامل شورای‌عالی سیاست‌گذاری اصلاحطلبان نشستی مشترک با روحانی برگزار کرد. در هر دو نشست هم روحانی بر ضرورت تعامل و همکاری با اصلاحطلبان تاکید کرد. با این حال همه این نشست‌ها و کمیته‌ها برای پیشنهاد وزرای دولت دوازدهم باعث نشد تغییرات محسوسی در کابینه صورت پذیرد.
حسن روحانی حتی از یکی از مهم‌ترین وعده‌های انتخاباتی‌اش هم عدول کرد و هیچ زنی را به عنوان وزیر کابینه به مجلس پیشنهاد نداد. او همچنین حاضر نشد در وزارتخانه‌های کلیدی چون وزارت کشور از نیرویی اصلاح‌‌طلب استفاده کند تا چراغ سبزی به جریان حامی‌اش نشان دهد. روحانی البته در جریان معرفی وزرا به مجلس گفت که نتوانسته تغییری محسوس در کابینه ایجاد کند و این موضوع را با این جملات بیان کرد : «به همه وزرا در دولت دوازدهم ابلاغ خواهم کرد که از جوانان و زنان در سمت‌های بالا استفاده کنند. خیلی دلم میخواست حداقل سه وزیر زن داشته باشیم و گزینه‌های آن نیز انتخاب شده بود اما نشد.»
البته روحانی این نکته را هم یادآور شد که «در معرفی وزرا تحت فشار هیچ جناح و حزبی نبودم البته همه جریان‌ها پیشنهادات خود را مطرح کردند. شایعات دیگری هم در مورد تهیه لیست با نظر رهبری مطرح شد که درست نبود. من در چینش کابینه دوازدهم مانند کابینه یازدهم عمل کردم. با رهبر انقلاب من سابقه رفاقت 50 ساله وارادت به ایشان داشته و در همه مسائل مهم با ایشان مشورت می کنم ایشان هم با کمال محبت آنچه که مصلحت کشور است را تذکر می‌دهند.» در نهایت مشخص نشد که «نشد» روحانی برای معرفی وزرای زن با اعمال سلیقه چه کسی یا کسانی رخ داده‌است.
دیدار با برخی اعضای جامعه روحانیت مبارز در مهر سال 96 کافی بود تا با در نظر گرفتن چینش کابینه روحانی و نرم‌تر شدن موضع‌گیری‌های او نسبت به برخی نهادها بسیاری به این باور برسند که روحانی راهی متفاوت از پیش از انتخابات پیش گرفته‌است. چه آنکه در کلام هم این تغییرات مشخص بود. فراتر از کلام حسن روحانی در عمل هم نشان داد خود را مدیون هیچ جریانی نمی‌داند. او تغییراتی اساسی در نهاد ریاست‌جمهوری به وجود آورد که مهم‌ترین آن حضور محمود واعظی به عنوان رییس دفتر و کاهش قدرت و تاثیرگذاری اسحاق جهانگیری به عنوان معاون اول رییس جمهوری بود.
با این حال حسن روحانی در نخستین گفت‌و‌گوی زنده تلویزیونی با مردم در هفته دولت از کابینه دفاع کرد. ابراز خوشحالی کرد که جامعه نسبت به زنان و جوانان حساسیت پیدا کرده‌است . تاکید کرد برای رسیدن به اهداف انقلاب و نظام راهی جز وحدت وجود ندارد و البته ابراز امیدواری کرد که تعامل سه قوه در دولت دوازدهم بیشتر شود.
سفر آمریکایی آقای رییس جمهور
پیش‌بینی‌ها در مورد حضور روحانی برای بار دوم در سازمان ملل حاکی از این بود که احتمالا روحانی راهی نیویورک نشود اما رییس دولت دوازدهم روزهای پایانی شهریور عازم این شهر شد تا به مقر سازمان ملل برود. او در سخنرانی‌های مختلفی که در این شهر و در جمع رسانه‌ها یا ایرانیان مقیم نیویورک داشت باز هم بر دیپلماسی دولت یازدهم تاکید کرد و یادآور شد که استراتژی دولتش تعامل گسترده با جهان است. او در دیدار و گفتوگو با دبیرکل سازمان ملل هم به توافقنامه «برجام» اشاره کرد و گفت این توافقنامه الگوی خوبی برای صلح و ثبات در منطقه و جهان است. با این حال روحانی در گفتوگو با کریستین امان‌پور ،خبرنگار سی ان ان تاکید کرد ایران فقط چند روز برای بازگشت به شرایط هسته‌ای پیش از برجام نیاز دارد.
«نه تهدید می کنیم و نه تهدید را می‌پذیریم» هم یکی از کلیدی‌ترین جملات روحانی در جریان سخنرانی در هفتاد و دومین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل بود. او در بخش دیگری از سخنانش تاکید کرد که «برجام متعلق به یک یا دو کشور نیست، برجام سند شورای امنیت، و متعلق به کل جامعه بین‌المللی است.» او البته پس از سخنرانی ترامپ هم واکنش نشان داد و از ترامپ خواست از ملت ایران عذرخواهی کند و بار دیگر تاکید کرد تکمله‌‌ای به برجام اضافه نخواهد شد.
روحانی چند روز بعد و پس از بازگشت از نیویورک در جریان در مراسم رژه نیروهای مسلح که به مناسبت گرامیداشت هفته دفاع مقدس برگزار شده‌بود اعلام کرد که «چه برخی بخواهند و چه نخواهند ما از مردم مظلوم یمن، سوریه و فلسطین دفاع خواهیم کرد و قدرت دفاعی و نظامی خود را آن میزان که لازم است و برای بازدارندگی ضروری بدانیم تقویت خواهیم کرد.»
نقدهای پایان ناپذیر به دستگاه قضا
حسن روحانی 15 مهر برای مراسم آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها به دانشگاه تهران رفت. در این مراسم بود که بار دیگر هشدار داد نباید بعد از انتخابات، جناحی را تشویق و جناحی را مجازات کرد. البته او در جریان این سخنرانی جمله‌ای کنایه‌آمیز هم به زبان آورد که با پاسخ تند آملی لاریجانی، رییس دستگاه قضا رو به رو شد. روحانی گفت ممکن است برخی از دستگاه‌ها بیکار باشند و برای ایجاد شغل برای خود عده‌ای را احضار کنند، اگر در جناحی که از ابتدا ساختمان دیوارش کوتاه ساخته شده است، کسی خیلی هم تاثیرگذار باشد و مردم را برای مشارکت تشویق کند و تکرار کند که مردم پای صندوق بیایند، باز هم آنها نباید تشویق شوند.
البته این اولین بار نبود که سخنی یا گزاره‌ای منجر به رو در رویی تریبونی میان رییس دو قوه می‌شد. شاید از همین روی بود که بعد از بالا گرفتن اختلاف‌نظرها قرار بر این شد که برنامه نشست‌های سران سه قوه به صورت منظم‌تری برگزار شود. با این حال زمانی که نوبت به میزبانی علی لاریجانی در مجلس رسید این نشست ها به تعویق افتاد. علت این به تعویق افتادن هم رخ‌دادها و ناآرامی‌هایی بود که در دی ماه 96 در کشور به یک باره اوج گرفت.
آشوب در کشور ؛ روزهای پرچالش روحانی
اولین واکنش حسن روحانی به اعتراضات دی ماه در نخستین جلسه‌ای که از سوی هیات دولت تشکیل شد رخ داد. او در این جلسه اعتراض و انتقاد در همه امور را حق مردم دانست و البته تاکید کرد که نقد با خشونت و تخریب اموال عمومی متفاوت است. او البته تاکید کرد که اعتراض مردم فرصت است نه تهدید.
او همچنین چند روز بعد در جلسه‌ای با حضور وزیر و معاونان وزارت امور اقتصادی و دارایی اظهار کرد که محدود شدن خواست مردم به اقتصاد آدرس غلط و توهین به مردم است. البته این سخنان در حالی بود که بسیاری انتظار داشتند حسن روحانی در قامت رییس‌جمهوری به صدا و سیما برود و با مردم به طور مستقیم صحبت کند . این اتفاق تا روز دوم بهمن رخ نداد. در نهایت تلویزیون تصمیم گرفت تا طی برنامه‌ای با اجرای رضارشیدپور ، حسن روحانی به برخی از شبهات پاسخ دهد با اینکه روحانی در این گفت‌و‌گوی تلویزیونی تاکید کرد که مردم را قراموش نمی‌کند با این حال خروجی این گفت‌و گوی زنده تلویزیونی هم چندان به مذاق حامیان سابق خوش نیامد. البته بسیاری هم به نحوه اجرا و سوالات مطرح شده از سوی مجری انتقاد داشتند که اغلب این نقدها در رسانه‌ها و فضای مجازی مطرح شد.
روز هفدهم بهمن ،دومین نشست خبری حسن روحانی در دولت دوازدهم برگزار شد. یکی از مهم‌ترین اشارات روحانی هم در این نشست خبری ماجرای اعتراضات بود. اعتراضاتی که روحانی بار دیگر تاکید کرد نباید تنها به معیشت و اقتصاد ربط داده شود که این خود مصداق نشنیدن صدای اعتراض مردم است.
جنجال بر سر رفراندوم
22 بهمن روز دیگری بود که سخنان حسن روحانی مورد توجه قرار گرفت. او در جریان این سخنرانی تاکید کرد که «انقلاب ما وقتی پیروز شد که همه با هم بودیم و در قطار انقلاب مسافران فراوانی بودند البته برخی زودتر از قطار پیاده شدند و برخی را هم از قطار انقلاب پیاده کردیم که می‌توانستیم پیاده نکنیم و اکنون باید همه را به قطار انقلاب دعوت کنیم.» او در همین سخنرانی در موردبرگزاری رفراندوم سخن گفت که با حاشیه های زیادی مواجه شد.
در روزهای پایانی سال سخنرانی‌های حسن روحانی همچنان خبرساز می‌شد. اظهارنظر او در مورد علوم اسلامی و غیراسلامی واکنش‌های زیادی برانگیخت. او این نوع تقسیم‌بندی را اشتباه خواند و البته با کنایه گفت با گذاشتن یک قرآن در داشبورد خودرو اسلامی نمی‌شود.
حسن روحانی سال 96 را به خوبی آغاز کرد و طعم شیرین پیروزی در انتخابات را چشید اما دولت او ماه‌های پایانی مطلوبی را پشت سر نگذاشت. در جریان اعتراض‌ها انگشت اتهام به سمت روحانی گرفته شد وهر سخن و سخنرانی اش با حرف و حدیث بسیار مواجه شد. ماه‌های سخت دولت با طراحی سوال از رییس‌جمهوری و استیضاح‌های رنگ و وارنگ در مجلس تکمیل شد که احتمالا ترکیب آن با سال اقتصادی سخت 97 مشکلات دولت حسن روحانی را بیشتر خواهد کرد و حال سوال اینجا است که ایا روحانی در چنین شرایطی ترجیح می‌دهد در موضع‌گیری‌ها و سخنرانی‌ها تند و تیزتر شود یا لحن آرام چند ماه پس از انتخابات را از سر گیرد؟
