مهرخانه/ وزارت آموزش و پرورش در بخشی از برنامه‌های خود به‌طور ویژه به موضوعاتی مانند دختران، خانواده و آسیب‌های اجتماعی می‌پردازد که در این گزارش به عملکرد این نهاد در این حوزه‌ها طی سال 96 می‌پردازیم.
توجه به سلامت روان دانش‌آموزان، توجه جدی به اعتیاد و آسیب‌های اجتماعی و بحث بر سر سند 2030 از مهم‌ترین موضوعاتی است که وزارت آموزش و پرورش در سال 96 با آن روبه‌رو بود.
آزمون سلامت روان برای پایه‌های هفتم و هشتم
سلامت روان یکی از بخش‌هایی است که مورد توجه وزارت آموزش و پرورش بوده است. قرار بود در این زمینه آزمون رغبت و سلامت روان در دوره اول متوسطه برای پایه‌های هفتم و هشتم در پایان بهمن ماه به‌صورت اجباری برگزار شود. بر این اساس در حال حاضر تمام دانش‌آموزان متوسطه اول دارای پرونده الکترونیک مشاوره هستند اما چون همه مدارس دوره ابتدایی و متوسطه دوم مشاور ندارند، هنوز پرونده الکترونیک برای‌شان تشکیل نشده است اما با فراهم‌شدن زیرساخت‌ها و تأمین مشاور، در فازهای بعدی از بدو ورود فرد به دبستان برای آن‌ها پرونده الکترونیک ایجاد خواهد شد.
در این راستا همه دانش‌آموزان متوسطه اول باید به مشاور مدرسه خود مراجعه کرده و نام کاربری و رمز عبورشان در سامانه moshavereh.medu.ir را دریافت کنند. دانش‌آموزان در این سامانه در آزمون‌هایی شرکت می‌کنند و در کنار آن عملکرد تحصیلی آن‌ها نیز درج می‌شود. برخی اختلالات و مشکلات نیازمند دریافت مشاوره نیز در این سامانه ثبت می‌شود؛ البته اطلاعات محرمانه است و در اختیار شخص دیگری قرار نمی‌گیرد. از این طریق دانش‌آموزانی که نیاز به کار مشاوره‌ای دارند، شناسایی می‌شوند. یک هفته پس از آزمون، نتایج در پرونده الکترونیک و سامانه مربوط برحسب سطوح مختلف تعریف‌شده در مدرسه و آموزش و پرورش، بارگذاری می‌شود. قرار بود نتایج در اسفند و یک هفته بعد از شرکت دانش‌آموزان در آزمون در هرمنطقه اعلام می‌شود اما هنوز اطلاعاتی درباره برگزاری یا عدم برگزاری این آزمون منتشر نشده است.
فرزندپروری با همکاری وزارت بهداشت
به دنبال همکاری وزارت بهداشت و وزارت آموزش و پرورش در بعد اجتماعی و سلامت روان، کتابچه سلامت روان سازمان بهداشت جهانی بومی‌سازی و دستورالعمل‌های لازم تدوین و دوره توانمندسازی برای کارشناسان و معلمان پیش‌بینی شد.
همچنین تفاهم‌نامه‌ای با آموزش و پرورش برای مهارت فرزندپروری امضا شد که جامعه هدف اول، گروه سنی 6 تا ۱۲ سال بودند. برای انتقال مفاهیم آموزشی ۶۴۵۰ نفر از کارشناسان وزارت بهداشت در کارگاه‌های مربوطه شرکت کردند. فرزندپروری ویژه گروه سنی ۱۲ تا ۱۷ سال هم پس از آن مدنظر قرار گرفت و 2 کارگاه آموزشی در این زمینه برگزار شد.
برنامه‌هایی نیز در پایه اول دبستان با هدف کاهش رفتارهای پرخاشگرانه برگزار شد. سه بسته برای معلم و خانواده تدوین و این طرح در 6 مدرسه پایلوت و کارگاه آموزشی برگزار شد.
بی‌عدالتی برای دانش‌آموزان دختر
آذرماه سال جاری سید محمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش اظهار کرد: "زنان همواره با بی‌عدالتی روبه‌رو بوده‌اند. بخشی از این بی‌عدالتی به‌صورت کمی بوده که در طول سال‌های گذشته این فاصله از بین رفته است. بالاتر از کمیت، نابرابری کیفیت است و متأسفانه شاهد تفاوت و فاصله قابل توجهی بین دانش‌آموزان دختر و پسر هستیم و برخی از این نابرابری‌ها پنهان بوده و به چشم مسؤولان نمی‌آید. در جنبه کمی در سال‌های اخیر دستاوردهای خوبی داشتیم و امروز تقریباً در آموزش و پرورش بین دختران و پسران تفاوت معنی‌دار به چشم نمی‌خورد؛ مگر در مناطقی که به علت محرومیت‌ها هنوز شاهد تفاوت‌هایی هستیم".
براساس گفته‌های او در برخی مدارس مختلط یا دخترانه‌ای که معلم مرد وجود دارد و که اغلب در مناطق محروم هستند، دختران از تربیت بدنی محروم هستند. عدم‌دسترسی دختران به مراکز یادگیری ثانوی مانند پژوهش‌سراها، کتابخانه‌ها و کانون‌های پرورش فکری کودکان و نوجوانان یکی دیگر از آثار نابرابری دختران با پسران است.
وعده ارتقای جایگاه زنان در آینده
بطحایی با اشاره به جمعیت60 درصدی زنان و دختران درآموزش و پرورش تصریح کرد: "علی‌رغم جمعیت انبوه زنان و دختران در آموزش و پرورش از این پتانسیل نیروی انسانی استفاده نشده است و مدیرکل امور زنان موظف به ارایه راهکار و حل این مشکل با کمک مسولان ذی‌ربط است. در این زمینه باید هر ساله، فعالیت‌های انجام‌شده توسط امور زنان رصد شود تا براساس شاخص‌های مربوط میزان پیشرفت آن مشخص شود. موانع جذب زنان در پست‌های مدیریت باید شناسایی و رفع شود. آموزش و پرورش تلاش می‌کند از پتانسیل بانوان در پست‌های مدیریتی بیش از پیش استفاده کند".
دختران بازمانده از تحصیل
یکی از چالش‌های وزارت آموزش و پرورش پوشش تحصیلی دانش‌آموزان است که به‌صورت تفاوت پوشش تحصیلی دختران و پسران به خصوص در برخی استان‌ها مانند سیستان و بلوچستان خودنمایی می‌کند. بر همین اساس علی زرافشان، معاون دوره متوسطه این وزارتخانه اوایل امسال مطرح کرد: "باید در کنار برنامه جذب کودکان بازمانده از تحصیل، برنامه جذب دختران بازمانده از تحصیل در دوره متوسطه نیز داشته باشیم تا بتوانیم با جذب دختران که در آینده نقش مهمی در تشکیل خانواده مطلوب و تربیت فرزندان دارند، آینده جامعه را تضمین کنیم".
در ادامه روند رسیدگی به این موضوع مهناز احمدی، مدیرکل وقت امور بانوان وزارت آموزش و پرورش در شهریورماه اعلام کرد که در راستای اجرای این طرح 2500 دانش‌آموز دختر در مقطع ابتدایی به چرخه تحصیل بازگردانده شدند.
آبان‌ماه نیز خبرهایی از تلاش برای افزایش مدارس شبانه‌روزی در راستای بالا بردن نرخ پوشش تحصیل دختران عشایری در مقطع متوسطه شنیده می‌شد و اعلام شد اخیراً در استان خراسان شمالی یک مدرسه شبانه‌روزی افتتاح شده است.
با وجود این اقدامات همچنان شاهد بازماندگی دختران از تحصیل به‌ویژه در مناطق محروم هستیم. فقر اقتصادی و فقر فرهنگی دو دلیل مهمی است که برای بازماندگی از تحصیل به خصوص در گروه دختران ذکر می‌شود. معلولیت، دوزبانه بودن، کوچ‌نشینی، نبود امکان انتقال به مدارس و دسترسی نامناسب به مدرسه، حضور معلم مرد در کلاس های دختران، کمبود فضای آموزشی در حاشیه شهرها و دوشیفته شدن مدارس و دریافت شهریه از علل عمده بازماندگی از تحصیل است. این علت‌ها باعث شده است که سیستان و بلوچستان بیشترین نرخ بازماندگی از تحصیل و قم بیشترین نرخ شکاف جنسیتی سواد را به خود اختصاص دهند.
افزودن دروسی در حوزه آسیب‌های اجتماعی
ابتدای امسال خبر افزوده‌شدن درس مدیریت خانواده و سبک زندگی دینی جهت آموزش مهارت‌های زندگی به برنامه درسی دانش‌آموزان کلاس یازده و دوازدهم اعلام شد. همچنین در حوزه آسیب‌های اجتماعی 105 هزار کتاب برای مدارس ابتدایی چاپ شد. مهرزاد حمیدی، معاون تربیت‌بدنی و سلامت وزارت آموزش‌وپرورش در این زمینه گفت: "معتقد نیستیم که در مدارس معلم خاص پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی داشته باشیم؛ چراکه همه معلمان باید برای مقابله با آسیب‌های اجتماعی نقش داشته باشند. برپایی نمایشگاه ثابت و سیار و جشنواره نوجوان سالم از دیگر فعالیت‌هایی است که در حوزه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی دنبال شد".
برنامه فوق‌العاده برای آسیب‌های اجتماعی
مطابق اذعان مسؤولان وزارت آموزش و پرورش، در سال تحصیلی 96-1395 وزارت آموزش و پرورش با حمایت شورای اجتماعی کشور و با رویکرد مداخلات زودرس و مداخلات مربوط به دوره شیوع و نیز مراقبت اجتماعی از دانش‌آموزان، 100 درصد دانش‌آموزان پایه‌های ششم تا نهم را تحت پوشش آموزش‌ها و خدمات توانمندسازی قرار داد. همچنین طرح‌های آموزش همزمان دانش‌آموزان، والدین و کارکنان و نیز اجرای طرح‌های مبتنی بر شواهد در زمینه مشارکت خانواده و کلاس درس برای پیشگیری، طراحی و پایه‌گذاری شد که یکی از نمونه‌های آن، تدوین راهنمای آموزش پیشگیری اولیه از اعتیاد و رفتارهای پرخطر برای استفاده معلمان سه دوره تحصیلی بود.
کمبود مشاور در مدارس
یکی از ایراداتی که به وزارت آموزش و پرورش وارد می‌شود، کمبود نیروی مشاور است. به‌طوری که با وجود بحران‌های رفتاری و بلوغ مربوط به دوران نوجوانی و جوانی تنها 15 درصد مدارس متوسطه دوم کشور دارای مشاور هستند.
طرح مشارکت اجتماعی دانش‌آموزان در کاهش آسیب‌های اجتماعی
طرح مشارکت اجتماعی دانش‌آموزان در کاهش آسیب‌های اجتماعی با همکاری بهزیستی و دفتر مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش از دیگر برنامه‌های آموزش و پرورش است. این طرح سال گذشته به شکل آزمایشی در هزار کلاس درس در سطح کشور مورد مطالعه قرار گرفت. دستاوردهای این پروژه باعث تبدیل آن به تفاهم‌نامه‌ای بین وزارت آموزش و پرورش و سازمان بهزیستی شد و مطابق وعده مسؤولان، امسال در 2 هزار کلاس درس در کشور و نزدیک به 60 کلاس در هر استان به اجرا در خواهد آمد.
نزدیک به 30 معلم به عنوان تسهیل‌گر در این طرح آموزش دیده‌اند. یکی از شیوه‌های این طرح «اجتماع‌محوری» است و دانش‌آموزان پایه هشتم در این پروژه همکاری خواهند کرد. این شیوه یکی از طرح‌های توسعه‌ای است که با شکل‌دهی گروه‌های اجتماعی از هم‌گنان یا کسانی که نقاط مشترکی دارند، آغاز به کار می‌کند. در این دوره کودکان 13 جلسه توسط تسهیل‌گران دانش‌آموخته و طی یک فرآیند مشارکتی آموزش می‌بینند.
67 درصد هزینه‌های این طرح توسط سازمان بهزیستی و 33 درصد آن توسط وزارت آموزش و پرورش پرداخت می‌شود. یعنی برای هر کلاس یک میلیون تومان اعتبار پیش‌بینی شده تا آن را دستمایه اولیه پروژه‌هایشان قرار دهند. همچنین بخشی از این مبلغ، هزینه آموزش تسهیل‌گر شده است. در آموزش مشارکتی دانش‌آموزان تلاش می‌کنند آسیب‌هایی که خودشان و محیط به آن مبتلا هستند را با یکدیگر تجزیه و تحلیل و ارزیابی کنند. آن‌ها ابتدا مسائل و معضلات احتمالی را شناسایی و دسته‌بندی می‌کنند و سپس با اولویت‌بندی شروع به ریشه‌یابی مسائل، طی کار گروهی می‌کنند.
دانش‌آموزان طی یک کار گروهی عوامل محافظت‌کننده‌ای که از آن مسأله صیانت کرده و می‌تواند جلوی بروز و شیوع آن را بگیرد را می‌یابند و در نهایت با تعیین هدف گروهی مشترک، با تقسیم کار و برنامه زمان‌بندی معین، فعالیت‌شان را آغاز می‌کنند.
شبکه تعاملی سینا
برنامه‌های فاز اول تلویزیون تعاملی آموزش و پرورش در حوزه آسیب‌های اجتماعی و آموزش مدیران است و در حال حاضر برای آموزش خانواده‌ها روی آسیب‌های اجتماعی و برای جامعه فرهنگیان بر آموزش مدیران متمرکز شده است. در فاز اول از 10 عنوانی که برای آسیب‌های اجتماعی مشخص شده، برای سه عنوان آن محتوی تولید کرده‌اند. به گفته مسؤولان این تلویزیون در موضوع آسیب‌های اجتماعی، اولین محیط، خانه است و آن‌ها به دنبال این هستند که راهکارها و پیشنهاداتی را برای مناسب و امن بودن محیط خانه برای دانش‌آموزان فراهم کنند. برنامه‌های بعدی تلویزیون تعاملی با موضوعات دوستی و ارتباط با جنس مخالف، اعتیاد، خودکشی، عرفان‌های کاذب، عفاف و حجاب، اینترنت و فضای مجازی و ماهواره است.
راه‌های دسترسی به برنامه‌ها طوری خواهد بود که جامعه هدف، دسترسی به برنامه‌ها داشته باشند و با داشتن نام کاربری و کلمه عبور بتوانند برنامه‌ها را مشاهده کنند. برنامه‌ها به شکلی تهیه شده‌اند که اگر خانواده‌ها به دلیل عدم آشنایی با فناوری‌های جدید، مجبور باشند از فرزندانشان برای دسترسی به این برنامه ها کمک بگیرند یا این برنامه‌ها در فضای مجازی پخش شود، دیدن این برنامه‌ها برای افراد مختلف مشکلی نداشته باشد.
همچنین بیست عنوان آموزشی در تلویزیون تعاملی برای مدیران مدارس در نظر گرفته شده که همزمان با افتتاح شبکه این محتوا برای مدیران نیز قابل دسترس است. هر برنامه تهیه‌شده برای مدیران در سه موضوع خواهد بود که راهکارهایی برای مدیریت بهتر مدرسه به آنان ارایه خواهد داد.
طرح ترمه و ترنج با همکاری شهرداری
همزمان با بازگشایی مدارس طرح آموزشی، فرهنگی و فراغتی ویژه دختران دانش‌آموز با اولویت مدارس محروم در قالب طرح ترمه و ترنج در مدارس پایتخت اجرا شد. طرح ترویجی-فرهنگی "ترمه و ترنج" ویژه مدارس دخترانه متوسطه با هدف بالا بردن هوش هیجانی و توانمندسازی دانش‌آموزان، ایجاد فضای مفرح و شاد در مدرسه و فرهنگ‌سازی برای دانش‌آموزان و ترکیب فضای تفریحی و آموزشی به اجرا درآمد. مطابق اعلام مسؤولان، در این طرح با مخاطب قراردادن دختران دانش آموز و والدین آن‌ها تلاش می‌شود تا با آموزش آداب و مهارت‌های زندگی، ترویج آداب و سبک زندگی اسلامی- ایرانی و سیره و معارف نبوی(ص) در مسیر توانمندسازی دختران و تقویت مهارت‌های ارتباطی والدین و دختران گام برداشته شود.
کارگاه‌های آموزشی در محورهای مهارت خودآگاهی، مهارت‌های ارتباطی والدین و فرزندان، مهارت‌های عاطفی، مدیریت استرس و اضطراب و مباحث مختلفی که ممکن است یک دختر نوجوان به آن‌ها نیاز داشته باشد، زیرنظر گروه‌های متخصص برای این 3 گروه مخاطب دانش آموزان، والدین و مربیان مدارس برگزار می‌شود. در این طرح همزمان با برنامه‌های آموزشی، دوره‌های فراغتی و تفریحی نیز پیش‌بینی شده بود که این امر می‌توانست باعث انسجام ارتباط مادر و فرزند شود. ابتدا این طرح به صورت پایلوت در یکی از مدارس مقطع متوسطه اول در منطقه 12 به‌طور کامل اجرا و سپس جهت اجرا در سایر مناطق برنامه‌ریزی شده است.
نظام مراقبت اجتماعی از دانش‌آموزان
یکی‌دیگر از اقدامات در زمینه آسیب‌های اجتماعی تدوین و تصویب طرح نماد (نظام مراقبت اجتماعی دانش‌آموزان) بود که طی آن 9 سازمان مرتبط با آسیب‌های اجتماعی شامل وزارت آموزش و پرورش، وزارت بهداشت، وزارت رفاه، وزارت کشور، سازمان مدیریت، سازمان بهزیستی، بنیاد برکت، فرماندهی نیروی انتظامی و معاونت پیشگیری قوه قضائیه گرد هم آمدند.
جزئیات این طرح اردیبهشت ماه سال 1395 از سوی معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور رسانه‌ای شد و هدف کلی آن، توانمندسازی دانش‌آموزان و مقابله با آسیب‌های اجتماعی از طریق مداخله به‌موقع و مؤثر با استفاده از رویکرد پیشگیری رشدمدار عنوان شد. گسترش آموزش‌های ریشه‌ای در زمینه پیشگیری از رفتارهای پرخطر، آسیب‌های اجتماعی و بزه‌کاری، ایجاد نظام شناسایی دانش‌آموزان آسیب‌پذیر با چک‌لیست‌های منظم و علمی، طراحی و توسعه مداخله‌های مؤثر و توانمندسازی دانش‌آموزان، از جمله این اهداف است. محور این طرح شناسایی و کمک به دانش‌آموزان در معرض آسیب‌هایی مانند خشونت یا اعتیاد است تا در صورت لزوم، مداخلات مناسب برای آن‌ها انجام شود.
بازه زمانی برای اجرای طرح نماد از سال 1395 تا 1400 یعنی طول اجرای برنامه ششم توسعه تعریف شده و قرار است در این دوره، 20 مهارت در زمینه‌های اجتماعی، تربیت فرزند سالم و خودکنترلی به مربیان آموزش داده شود.
64 راهنمای آموزشی و 40 راهنمای غربالگری و 40 راهنمای مداخله از جمله تولیدات نماد هستند که طی یکسال اخیر تولید شده‌اند. پنج کارگروه موضوعی شکل گرفته است که هر یک قرار است یک محور اساسی را پیگیری کنند. قرار است تا پایان برنامه ششم این پروژه در تمام مدارس کشور مستقر شود. اعتیاد، خودکشی، خشونت، روابط جنسی، فقر، افسردگی و پرخاشگری از جمله آسیب‌های اجتماعی هستند که بسته‌های مداخله اجتماعی برای پیشگیری از آن‌ها در مدارس تدوین شده است که شامل 32 بسته می‌شود. بسته ها در چهارنوع حقوقی، مشاوره، مددکاری و روانشناسی برای گروه‌های دانش‌آموزی، والدین، معلمان و کارشناسان تدوین شده و برخی دیگر در حال تدوین هستند. بیش از 18 هزار دانش‌آموز و معلم در طرح اولیه سامان‌دهی شده‌اند.
همچنین برای این طرح بسته خدمت، شامل مداخلات روانشناسی و مددکاری و 64 کتاب تدوین شده است و تمامی مراحل آن از غربالگری تا مددکاری در یک سامانه ثبت و پیگیری خواهد شد. فاز نخست فعالیت‌های طرح ملی "نماد” در سال تحصیلی 96- 95 در 6 استان (72 مدرسه) اجرا شد و قرار است در سال تحصیلی آینده در تمامی 31 استان کشور اجرا شود.
اعتیاد در دانش‌آموزان
طبق هماهنگی‌های صورت‌گرفته میان سازمان بهزیستی کشور و وزارت آموزش و پرورش، در مدارس، دانش‌آموزانی که مشخص می‌شود اعتیاد دارند طبق یک فرآیند، جهت درمان به سازمان بهزیستی معرفی می‌شوند. دانش‌آموزان معتاد از سوی مربیان پرورشی شناسایی شده و به سازمان بهزیستی کشور ارجاع داده می‌شوند. همچنین سه کتاب برای دوره‌های ابتدایی در بحث پیشگیری از اعتیاد تألیف شده و حداقل پنج دقیقه معلم در بحث پیشگیری از اعتیاد در کلاس از این کتاب بحث می‌کند.
طرح توانمندسازی دانش‌آموزان مقطع دوم متوسطه
به دنبال همکاری‌های وزارت آموزش و پرورش و ستاد مبارزه با موادمخدر طرح توانمندسازی دانش‌آموزان مقطع دوم متوسطه اجرا شد و قرار بر این است که هر سال 5 درصد از بروز اعتیاد کاسته شود. سال گذشته بیش از 900 هزار نفر از والدین، دانش‌آموزان و معلمان با بسته‌های استاندارد آموزش پیشگیرانه تحت پوشش قرار گرفتند و قرار بود امسال این میزان باید افزایش یابد و به سقف پوشش 20 درصدی در جمعیت دانش‌آموزی برسد. البته مشخص نیست در حال حاضر این اتفاق رخ داده است یا خیر و در صورت وقوع، اثرگذاری کاهش 5 درصدی را داشته است یا خیر.
آموزش حقوق به دانش‌آموزان
طرح آموزش حقوق به دانش‌آموزان دختر، مربیان و والدین دانش‌آموزان حدود 2 سال است که در آموزش و پرورش شکل گرفته و در سال جاری نیز به صورت یک طرح کشوری در سراسر کشور در حال اجراست. در قالب این طرح آموزش 3900 دانش‌آموز دختر دوره دوم متوسطه، مربی و والدین آن‌ها در سراسر کشور در بازه زمانی یک ساله پیش‌بینی شده است. هدف از اجرای این طرح، آموزش حقوق و تکالیف دانش‌آموزان در امور شهروندی و اجتماعی است. این طرح در مدارس پسرانه نیز اجرا می‌شود.
چالش سند 2030
یکی از مهم‌ترین اتفاقات مربوط به آموزش و پرورش در سال 1396 درباره اجرایی‌شدن یا اجرایی سند 2030 بود.
اوایل فروردین‌ماه دکتر محمدرضا مخبر دزفولی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار کرد: "شورای عالی انقلاب فرهنگی، مفاد این سند را به دقت تحلیل و بررسی کرده و معتقدیم این سند در موارد زیادی با مبانی ارزشی و عقیدتی ما مباینت دارد".
پس از آن محمدنبی حبیبی، دبیرکل حزب مؤتلفه اسلامی پذیرش سند جهانی آموزش ۲۰۳۰ توسط دولت آن را مصداق برجام فرهنگی و همسویی با فرهنگ غرب در نظام آموزشی و بی‌توجهی به سند تحول بنیادین آموزش پرورش کشور دانست و از مجلس و نمایندگان خواست با توجه به این‌که پذیرش این نوع اسناد و توافقات جهانی باید با حق تحفظ و رعایت مصالح ملی و مبانی نظام جمهوری اسلامی و سیاست‌های نظام صورت گیرد، مانع پیاده‌شدن ابعاد ضد اسلامی این سند در ایران شوند.
پس از انتقادات بسیار، فخرالدین دانش‌آشتیانی، وزیر وقت آموزش و پرورش اعلام کرد: "اجرای سند 2030 در قالب سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است. این سند توصیه‌ای است که توسط سازمان یونسکو با هدف توسعه پایدار در کشورها تدوین شده است و در آن 2 مقوله، سلامت و آموزش مورد تأکید قرار گرفته است".
اواسط اردیبهشت‌ماه مقام معظم رهبری با انتقاد شدید از این موضوع گفتند: "این سند و امثال آن، مواردی نیستند که جمهوری اسلامی ایران تسلیم آن‌ها شود و امضای این سند و اجرای بی‌سر و صدای آن قطعاً مجاز نیست و به دستگاه‌های مسؤول نیز اعلام شده است. به چه مناسبت یک مجموعه به اصطلاح بین‌المللی که تحت نفوذ قدرت‌های بزرگ نیز قرار دارد، به خود حق می‌دهد که برای ملت‌هایی با تاریخ و فرهنگ و تمدن گوناگون، تکلیف معین کند".
ایشان با تأکید بر این‌که اصل این کار غلط است، خاطرنشان کردند: "اگر چنان‌چه با اصل کار نمی‌توانید مخالفت کنید، صراحتاً اعلام کنید که جمهوری اسلامی ایران در زمینه آموزش و پرورش، دارای اسناد بالادستی است و احتیاجی به این سند ندارد. شورای عالی انقلاب فرهنگی باید مراقبت می‌کرد و نباید اجازه می‌داد که کار تا جایی پیش برود که اکنون ما مجبور به جلوگیری از آن شویم. این‌جا جمهوری اسلامی ایران است و در این کشور مبنا اسلام و قرآن است. این‌جا جایی نیست که سبک زندگی معیوب و ویران‌گر و فاسد غربی بتواند اعمال نفوذ کند. در نظام جمهوری اسلامی پذیرش چنین سندی، معنا ندارد".
پس از آن علی لاریجانی، رییس مجلس شورای اسلامی تأکید کرد که کمیسیون آموزش نظارت جدی داشته باشد که نظرات رهبری در اسرع وقت محقق و رسیدگی شود، که چرا این مسیر طی شد و نظر کمیسیون آموزش اخذ نشد. با توجه به قانون برنامه ششم وزارت آموزش و پرورش صرفاً موظف به اجرای سند تحول است و به این موضوع باید به طور جدی رسیدگی شود.
در این میان مسؤولان آموزش و پرورش نیز ورود کردند و حسینعلی امیری، معاون پارلمانی رییس‌جمهور با تأکید بر توجه به خواست رهبری در سند 2030 گفت: "اجرای این سند مطابق با منویات رهبری خواهد بود. باید توجه داشت این سند یک سند الزام‌آور نیست و از لحاظ حقوقی ما حق این را داریم که هر بخشی از آن را که درست تشخیص دادیم، اجرا کنیم و بخش‌هایی از آن اجرا می‌شود که مطابق با منویات رهبری و ارزش‌های سیاسی و مذهبی ما باشد".
شورای اطلاع‌رسانی دولت نیز با صدور بیانه‌ای درباره سند 2030 تأکید کرد: "فرمایشات و بیانات ارزشمند و حکیمانه مقام معظم رهبری در خصوص سند «چارچوب اقدام آموزش 2030»، که در تاریخ 17 اردیبهشت 1396 در دیدار با معلمان، مطرح شد از همان لحظه، مورد توجه و اهتمام جدی دولت قرار گرفت. و از طریق مرسوم و بنا به وظیفه، برخی شبهات مرتبط با آن را خدمت معظم‌له پاسخ گفته و بر طرف کردن سایر دغدغه‌های ایشان در خصوص این سند را نیز در دستور کار خود قرار داد".
سرانجام در 23 خرداد جلسه 796 شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست حسن روحانی برگزار شد. در این جلسه سند 2030 لغو و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مبنای تمام فعالیت‌ها عنوان شد. همچنین قرار شد کارگروه‌هایی در خصوص موضوعات تخصصی آموزش و پرورش در برخی زمینه‌ها از جمله آموزش‌های مورد نیاز مختلف سنین کودکی تا نوجوانی تشکیل شود. موضوعاتی نظیر آموزش زبان انگلیسی و آموزش روابط افراد و روابط جنسیت‌های مختلف و آموزش‌های مرتبط با آن از اهم موارد مورد توجه در این کارگروه‌ها خواهند بود. مقرر شد این کارگروه‌ها در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی به نحو مناسبی با استفاده از تمام ظرفیت‌های این حوزه اعم از صاحب‌نظران حوزوی و دانشگاهی و مسؤولان ذی‌ربط تشکیل شود و گزارش اقدامات خود را طی سه یا چهار ماه آینده به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه کند.
پس از گذشت مدتی، برخی خبر از اجرای این سند به صورت مخفیانه دادند؛ تا جایی‌که امروز وزیر آموزش و پرورش درباره اجرای مخفیانه سند 2030 در مدارس بیان کرد: "بعد از فرمایشات رهبر معظم انقلاب درباره سند 2030 این سند کامل ملغی شد همچنین تخلفات و اشتباهاتی وجود دارد که نباید به پای اجرای سند 2030 گذاشته شود و به گروهی مأموریت دادم تا اگر مواردی از اجرای سند وجود داشته باشد پیگیری شود؛ البته وجود این موارد خارج از مدارس است که افرادی بدون در نظر گرفتن ملاحظات کشور قصد آموزش دارند".
قطع کمک‌هزینه عائله‌مندی زنان مجرد
در آخرین اقدام وزارت آموزش و پرورش هشتم اسفند خبر قطع کمک هزینه عائله‌مندی مستخدمین زن مجرد طی بخشنامه‌ای مطرح شد. در این بخشنامه آمده است: "پرداخت کمک هزینه عائله‌مندی مستخدمین زن مجردی که قبلاً ازدواج نکرده‌اند، مجوزی ندارد. بنابراین از تاریخ دوم دی ماه 96 نسبت به اصلاح احکام افراد مذکور اقدام لازم انجام می‌شود. ضمنا آن دسته از همکاران زن که همسر آن‌ها معلول یا از کار افتاده کلی باشد یا زنان مجردی که قبلا همسر داشته‌اند و بعدا به هر دلیلی فاقد همسر شده‌اند کماکان مشمول برخورداری از کمک هزینه عائله‌مندی خواهند بود."
همچنین در رأی دیوان عدالت اداری در این‌باره آمده است، ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری برای برقراری حق عائله‌مندی زنان فاقد همسر را در کنار زنانی که همسر آن‌ها معلول یا از کار افتاده باشند یا خود به تنهایی متکلف مخارج فرزندان خود هستند قرار داده است. این بدان معنی است زنانی که فاقد همسر هستند فقط به زنانی اطلاق می‌شود که قبلاً همسر داشته‌اند و بعداً به هر دلیل فاقد همسر شده‌اند و این‌ها مانند افرادی هستند که همسر آن‌ها معلول یا ازکارافتاده کلی است. همچنین این موضوع که «پرداخت کمک‌هزینه عائله‌مندی به زنان مجرد بدون سابقه ازدواج را مغایر قانون دانسته است»، خلاف قانون و قابل ابطال تشخیص داده نشد.
