صبح نو/ متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
طرح رجیستری بازار موبایل کشور را تکان داده و تبعات گوناگون بسیاری چه برای مصرف‌کننده، چه فروشنده و... در پی دارد که با وجود توضیحات فراوان هنوز در بخش‌هایی برای برخی مردم گنگ به نظر می‌رسد. در این مطلب می‌خواهیم هر آنچه تا به امروز درباره طرح رجیستری قطعی شده یا برای برخی کاربران هنوز تاریک مانده و جای سؤال دارد را تا حدی به زبان ساده روشن کنیم.
این روزها در بازار موبایل بیشتر از آنچه صحبت بر سر مدل جدید آیفون یا دعوای همیشگی طرفداران اندروید و اپل باشد، بیشتر صحبت بر سر طرحی است به‌نام رجیستری یا همان ثبت موبایل. طرحی که بارها به تعویق افتاد و اجرای آن سالیان زیادی به طول کشید ولی بالاخره از مهرماه امسال به‌طور جدی کلید خورده و از امروز فاز دوم هم آن آغاز شده است.
افت بازار
بازار موبایل در ماه‌های گذشته دستخوش تغییرات و نوسانات زیادی بوده که با اجرای طرح رجیستری همگام شده است. این تغییرات به قدری زیاد بوده که به اعتقاد فعالان این بازار، بازار دچار افت شدید شده است.
آقای رضا قره‌باغی فروشنده‌ای که 13 سال است در بازار موبایل فعالیت دارد به روزنامه‌صبح‌نو درباره تبعات اجرایی شدن طرح رجیستری در بازار گوشی تلفن همراه می‌گوید: «اجرا شدن طرح رجیستری در بازار تأثیر زیادی داشت، شاید یکی از خوبی‌هایی که طرح رجیستری داشت این بود که گوشی‌ها را با گارنتی اصلی به‌دست مشتری می‌دهیم که اگر گوشی به مشکلی خورد، خیالمان راحت است که می‌تواند از گارانتی استفاده کند.»
او ادامه می‌دهد: «البته گارانتی‌ها هم همچنان مشکلات سابق خود از قبیل عدم پاسخگویی به‌موقع را دارند اما باز هم می‌دانیم که پشتوانه‌ای برای احقاق حق مشتری وجود دارد.»
این فروشنده موبایل درباره وضعیت بازار بعد از اجرای طرح رجیستری می‌گوید: «بعد از اجرای طرح رجیستری و اعلام وزیر ارتباطات مبنی بر اینکه مردم از خرید گوشی امتناع کنند تا طرح اجرا شود، به همین دلیل بازار به مدت یک ماه دچار افت شدید شد به‌صورتی‌که هر 2 یا سه روز یک گوشی می‌فروختم.»
قره‌باغی ادامه می‌دهد: «قیمت جنس‌ها تغییر زیادی داشته است، زمانی که مشتری گوشی‌ای را با گارانتی معتبر و همچنین رجیستر شده می‌خرد باید هزینه بیشتری را تقبل کند و نکته جالب اینجاست که هزینه رجیستری هر گوشی بسته به میزان قیمت گوشی متفاوت است.»
رجیستری نجومی
قره‌باغی در پاسخ به این سؤال که طرح رجیستری را طرح موفقی می‌داند یا نه، این‌گونه پاسخ می‌دهد: «طرح رجیستری را به دلایلی موفق و به دلایلی ناموفق می‌دانم. این طرح از این لحاظ که جلوی قاچاق گرفته می‌شود یا زمانی‌که کسی گوشی‌اش را گم می‌کند امکان ردیابی آن وجود دارد یا به‌نام‌زدن در زمان فروش موفقیت‌آمیز است، اما از این لحاظ که قیمت گوشی را که بالا بود، بالاتر برد ناموفق می‌دانم.»
او معتقد است: «در شرایط قبل از اجرای طرح توان خرید مردم پایین بود و با اجرای این طرح خریدار باید هزینه اضافه‌ای را هم پرداخت کند که این موضوع هم بر کاهش قدرت خرید تأثیر گذاشته است. قبلاً هم می‌شد این رجیستر را انجام داد اما با هزینه‌های پایین‌تری. حالا اما باید برای رجیستری گوشی آیفون ایکس، 600 هزار و بابت گوشی آیفون 7 باید 311 هزار تومان پول بدهند که این مبلغ از جیب خریدار می‌رود.»
این فروشنده ادامه می‌دهد: «این مبلغ برای رجیستری خیلی زیاد است و روی فروش تأثیر می‌گذارد. به‌عنوان مثال گوشی یک میلیونی شده 5/1 میلیون تومان در‌حالی‌که قبلاً این رقم ممکن بود 50 هزار تومان یا 100هزار تومان باشد. رجیستری اگر واقعاً برای مردم بود اتفاق خوبی به حساب می‌آمد اما به نظرم الان این طرح محلی برای درآمد
دولت است.»
قاچاق با رجیستری
شاید مشکلات پیرامون بازار موبایل تا قبل از اجرای طرح رجیستری برای قشر بیشتر جامعه یعنی مصرف‌کنندگان آن‌چنان ملموس نبود.
ولی احتمالاً برای همین دسته از مردم جالب است که بدانند سالانه حدود 10 میلیون دستگاه موبایل به‌صورت قاچاقی وارد کشور می‌شود که این قاچاق، بی‌قانونی را در رویه بازار موبایل تثبیت کرده است. همچنین با نگاهی به مباحث مالی در این قاچاق به رقم هنگفت 2 هزار میلیارد تومان می‌رسیم که معادل بودجه چندین وزارتخانه کشور است. طرح رجیستری قرار بود به این اوضاع نابسامان و قاچاق میلیاردی صنعت موبایل در کشور سر و سامان دهد.
قره‌باغی با اشاره به اینکه در ابتدا هدف اصلی این طرح مقابله با قاچاق تلفن همراه بود اما الان اتفاق دیگری افتاده است، اضافه می‌کند: «الان کسی کاری به گوشی‌های قاچاق ندارد، به ما می‌گویند شما پول رجیستری گوشی‌ها را بدهید مهم نیست که از کجا و از چه راهی گوشی وارد می‌شود. الان هم قاچاق وارد بازار می‌شود اما رجیستر می‌شود.»
کاهش 50درصدی فروش
آقای مصطفی شکرآبی یکی دیگر از فروشندگان تلفن همراه در بازار است که پنج سالی است در این حرفه مشغول است نیز درباره تاثیرات اجرایی شدن طرح رجیستری به روزنامه‌صبح‌نو می‌گوید: «از زمان رجیستری شاید حدود 40 تا 50 درصد فروش افت کرده است، چرا که همزمان با اجرای طرح رجیستری قیمت دلار بالا رفت و به این ترتیب قیمت گوشی نیز افزایش یافت.»
او درباره تغییرات قیمت گوشی بعد از اجرای این طرح اضافه می‌کند: «بعد از اجرای این طرح به نظرم 10 تا 15 درصد قیمت گوشی‌ها افزایش یافت، البته هزینه رجیستری نیز بی‌تأثیر در افزایش قیمت گوشی نیست چراکه هزینه آن بر‌اساس قیمت گوشی تعیین می‌شود.»
این فروشنده اضافه می‌کند: «مردم به مرور زمان به وجود طرح رجیستری عادت خواهند کرد و به نظرم طرح خوبی است، البته طرح رجیستری در سال‌های گذشته نیز به پای اجرا رسید اما به‌صورت مقطعی اجرا شد و همین اجرای مقطعی تاثیرات سویی را در بازار داشت.»
نابسامانی
او می‌گوید: «اگر این طرح به صورت کامل اجرایی شود می‌تواند کار خوبی باشد، اما اگر قرار باشد این طرح بعد از مدتی برداشته شود مسلماً می‌تواند نابسامانی زیادی را ایجاد کند. این هم به این دلیل است که خیلی‌ها الان جنس را باگارانتی می‌آورند در زمانی که این طرح قطع شود باز جنس بی‌گارانتی وارد بازار می‌شود و اختلاف قیمت برای مشتری اذیت‌کننده خواهد بود.»
شکرآبی درباره تأثیر این طرح در پیشگیری از قاچاق گوشی برخلاف آقای قره‌باغی معتقد است: «خیلی از برندهایی که در بازار وجود دارد و در طرح رجیستری اعلام شده قانونی است و به نظرم این طرح توانسته حداقل در این بخش موفقیت‌هایی داشته باشد و جلوی قاچاق را بگیرد.»
قفل تعمیرات
آقای محمدحسین غیاثوند هم یکی دیگر از فروشندگان تلفن همراه است که 6 سال سابقه کار دارد و درباره طرح رجیستری به «صبح نو» می‌گوید: «از زمان اجرای طرح فروش به شدت ضربه خورد، مشتریان تقریباً بی‌اعتماد به فروشندگان شدند و در خرید احتیاط بیشتری می‌کردند. فروش با گارانتی هم سخت شد چراکه مشتری اصرار دارد همه کدهای موجود برای اصالت دستگاه را چک کند. برخی از گارانتی‌ها که فاقد امکان ارتباط با مرکز پشتیبانی بودند هم به مشکل جدی برخوردند.»
او با بیان اینکه درحال حاضر تعمیرات موبایل هم به مشکل خورده است، ادامه می‌دهد: «برای امتحان گوشی بعد از تعمیرات، باید سیم کارتی روی آن قرار داده شود اما به دلیل اینکه به نام شخص دیگری است ممکن است گوشی ظرف چند ساعت قفل شود. با این اتفاق باید تعمیرکار هزینه‌ای هم برای باز کردن قفل آن بپردازد.»
فروش لوازم جانبی
این فروشنده با اشاره به میزان افزایش قیمت گوشی‌های تلفن همراه اضافه می‌کند: «قبل از اجرای رجیستری قیمت گوشی آیفون ایکس 64 گیگ حدود 5/4 میلیون تومان بود اما با وجود این طرح خریدار باید این گوشی را با 700هزار تومان بالاتر از قیمت اصلی خریداری کند. نمونه دیگر گوشی اس 8 سامسونگ است که تا قبل از رجیستری 2 میلیون و 300 هزار تومان بوده اما حالا با رجیستری 500 هزار تومان افزایش قیمت داشته و به 8/2 میلیون تومان رسیده است.»
غیاثوند می‌گوید: «با این اتفاقات بازار با رکود بسیار زیادی مواجه شده و همین موضوع باعث‌شده تا ما در روز به‌جای فروش گوشی سعی کنیم از فروش لوازم جانبی درآمد داشته باشیم. این رکود در کل بازار فروشندگان موبایل در هر نقطه از شهر تأثیر گذاشته و این تأثیر مختص یک نقطه نیست.»
قاچاق بهتر است
این فروشنده درباره تأثیر اجرای طرح بر کنترل قاچاق می‌گوید: «مشتری‌هایی هستند که می‌گویند خدا پدر و مادر قاچاقچیان را بیامرزد! چون واقعاً دلیلی ندارد که مشتری نزدیک یک میلیون تومان بیشتر هزینه کند در‌حالی‌که هزینه گمرکی، عوارض وارداتی آن پرداخت شده است.»
غیاثوند اضافه می‌کند: «این طرح گوشی‌هایی را که قبل از اجرای طرح استفاده می‌شده نیز شامل شده است، یعنی کسی که 10 سال از یک گوشی استفاده می‌کرده و عوارض و هزینه‌هایش را آن زمان پرداخت کرده حالا باید هزینه‌ای مجدد برای جلوگیری از قفل شدن گوشی‌اش بدهد و این برای مردم یعنی هزینه اضافی.»
او درباره اینکه اجرای طرح رجیستری در مقابل قاچاق گوشی ناتوان بوده، ادامه می‌دهد: «دلیل این صحبتم این است که مجبوریم الان گوشی‌ها را با گارانتی اصلی بیاوریم این بدین معنا نیست که قبلاً گارانتی نداشته بلکه قبلاً مثل الان مورد توجه نبوده است، الان گوشی بدون گارانتی فروش نمی‌رود و قیمت‌ها افزایش یافته و برای صنف ما به صرفه نیست. الان که نزدیک به عید هستیم فروش نداریم. سال گذشته در همین زمان حداقل روزی 2 یا سه دستگاه گوشی می‌فروختیم ولی حالا این‌طور نیست.»
او معتقد است: «در 6 سالی که در این کار هستم هیچ سالی مثل امسال بازار دچار رکود نشده است. امیدواریم اوضاع بهتر شود.»
طرح رجیستری گوشی‌های تلفن همراه با چند هدف روشن در ظاهر به راه افتاد، هدف‌هایی که شاید در نگاه نخست به نفع مشتری عام یا همان مردم است اما در باطن موضوع چیز دیگری است. طرح رجیستری به عقیده خیلی از کارشناسان و فعالان این حوزه، طرحی نبود که همه جوانب اجرایی آن مورد توجه قرار گرفته باشد. با این حال این طرح در حال اجراست و خیلی‌ها از کنار این طرح دچار ضرر شده‌اند.
به گفته همین فروشندگان، حتی با وجود طرح رجیستری، قاچاق گوشی هنوز هم ادامه دارد و خلأهای قانونی طرح، راهی برای قاچاق شبه رسمی باز کرده است. شاید قبلاً فروش گوشی قاچاق سخت‌تر بود اما حالا با رجیستر شدن برچسب قاچاق آن به مجاز بدل و در واقع مشتری هزینه این اتفاقات را خواهد پرداخت.
