شرق/ متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
کوروش احمدی| اقدام روسیه به وتوی پیش‌نویس قطع‌نامه انگلیس در مورد یمن که با کمک فرانسه و آمریکا تهیه شده بود، به تلاش سه‌ماهه برای تصویب آن خاتمه داد. رأی بولیوی به این پیش‌نویس منفی بود و چین و قزاقستان به آن رأی ممتنع دادند. متعاقبا، پیش‌نویس رقیبی که یکشنبه توسط روسیه ارائه شده بود، به اتفاق آرا تصویب شد. در این پیش‌نویس اشاره‌ای به ایران و حمله موشکی به عربستان نشده است. از آنجا که در صورت عدم تصویب این پیش‌نویس، تحریم تسلیحاتی علیه حوثی‌ها و مأموریت پانل کارشناسی در نیمه‌شب دوشنبه منقضی می‌شدند، غربی‌ها چاره‌ای جز موافقت با این پیش‌نویس نداشتند. این تحول از سه جهت حائز اهمیت است:
١- اشاره به ایران در قطع‌نامه، زمانی در دستور کار انگلیس، فرانسه و آمریکا قرار گرفت که پانل کارشناسی شورای امنیت در گزارشی در ژانویه مدعی شده بود که بر اساس بررسی‌هایی که انجام داده، بقایای موشک شلیک‌شده به عربستان منشأ ایرانی دارد و «بعد از اعمال تحریم‌های تسلیحاتی وارد یمن شده‌اند». در این گزارش با آنکه تصریح شده بود «مدرکی که گویای هویت عرضه‌کننده یا واسطه» انتقال موشک‌ها باشد، وجود ندارد، اما اضافه شده بود که ایران به این دلیل که نتوانسته مانع رسیدن موشک‌ها، تجهیزات نظامی و پهپادها به دست حوثی‌ها شود، مسئول نقض تحریم است. استدلال روسیه این بود که نتیجه‌گیری پانل به اندازه کافی قطعی و نهایی نیست و نمی‌تواند مبنای اقدامی علیه ایران قرار گیرد. به این ترتیب، اشاره به گزارش پانل در قطع‌نامه‌ای که به‌طور معمول قرار بود صرفا یک قطع‌نامه تکنیکی با هدف تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه حوثی‌ها و تمدید مأموریت تیم کارشناسی باشد، مناقشه‌برانگیز شد. در این رابطه، در پیش‌نویس اولیه از «عدم پایبندی ایران» به تحریم تسلیحاتی علیه حوثی‌ها و «محکومیت» ایران به این خاطر سخن رفته بود. سفیر روسیه چهارشنبه گذشته با محکوم‌کردن ایران در متن مخالفت و اضافه کرده بود که «ما محکوم‌کردن را به‌طور کلی دوست نداریم» و افزوده بود این قطع‌نامه در مورد یمن و تمدید برخی موضوعات است نه در مورد ایران. انگلیس بعد از مواجهه با مخالفت جدی روسیه، در پیش‌نویس جدیدی که در شامگاه جمعه ارائه کرد، «محکومیت» و «عدم پایبندی» را حذف کرد و در آن تنها به بندهای ٨٦ تا ٩٦ گزارش پانل که در مورد حمله موشکی و ادعای ایرانی‌بودن موشک‌هاست، اشاره کرد و عبارتی نیز مبنی بر قصد شورا «برای اتخاذ تصمیمات بیشتر در ارتباط با این نقض‌ها» بر آن افزود. روس‌ها با این پیش‌نویس جدید نیز مخالفت کردند و خواستار حذف هرگونه اشاره‌ای به گزارش پانل شدند. در پی اصرار غربی‌ها بر متن خود، روس‌ها روز یکشنبه یک پیش‌نویس رقیب ارائه کردند که در آن صرفا به یمن و مسئله تمدیدها پرداخته شده بود. با وتوی پیش‌نویس انگلیس، پیش‌نویس روسیه به دلیلی که گفته شد، از تصویب شورا گذشت.
٢- شکست پیش‌نویس انگلیس شکست بزرگی برای اقدامات دولت ترامپ علیه ایران بود. آمریکا در بیش از دو ماه با محوریت نیکی هیلی، سفیر خود در سازمان ملل، کوشیده بود تا شلیک چند موشک به داخل عربستان را به بهانه‌ای برای محکوم‌کردن ایران در شورا و مبناقراردادن آن برای اقدامات بعدی تبدیل کند. نیکی هیلی شخصا تبلیغات وسیعی را در این رابطه هدایت می‌کرد که شامل نمایش بقایای یک موشک و بردن سفرای کشورهای عضو شورای امنیت به ملاقات ترامپ در واشنگتن می‌شد. عدم توافق در مورد قطع‌نامه یمن و پیش از آن چندین روز مذاکره فشرده در مورد قطع‌نامه آتش‌بس در غوطه شرقی بار دیگر نشان داد که اختلاف نظر بین روسیه و غرب در مورد مسائل خاورمیانه همچنان بسیار شدید است.
٣- وتوی این قطع‌نامه ضدایرانی را از جهتی می‌توان یک تحول تاریخی نیز به شمار آورد؛ چراکه این نخستین بار است که حق وتوی روسیه و سلف آن یعنی شوروی در حمایت از ایران در شورای امنیت مورد استفاده قرار گرفت. با وجود صحبت از روابط راهبردی بین ایران و روسیه، این کشور از ١٣٨٥ تا ١٣٩١ به شش قطع‌نامه‌ای که تحریم‌هایی ظالمانه علیه ایران برقرار کرد، رأی مثبت داد. از نظر تاریخی، شوروی در ١٣٢٥، طبعا موافق قطع‌نامه‌های شورا که خواستار خروج نیروهای شوروی از خاک ایران می‌شد، نبود و به رسم آن روزها در نشست‌های مربوطه غایب می‌شد. در ١٣٣١ در جریان اصرار انگلیس برای قراردادن موضوع ملی‌کردن صنعت نفت ایران در دستور کار شورای امنیت، شوروی در یک رأی‌گیری رویه‌ای که وتو در آن کارگر نبود، با نظر انگلیس مخالفت کرد. همچنین در سال ١٣٥٩ شوروی با تهدید به استفاده از حق وتو مانع تلاش آمریکا برای اعمال برخی تحریم‌ها علیه ایران در رابطه با گروگانگیری دیپلمات‌های آمریکا شد.
