صبح نو/ متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
با انتخاب جمشید برزگر برای اداره دویچه‌وله فارسی، به نظر می‌رسد روایت رسانه‌ای آلمانی‌ها از ایران سیاسی‌تر خواهد شد. اتفاقی که در پوشش رسانه‌ای دراویش تهران هم خود را نشان داد.
«گفت‌وگوی کوتاه دویچه‌وله فارسی با کسری نوری، فعال حقوق دراویش» این عبارتی است که کانال رسمی دویچه‌وله فارسی در ذیل گفت‌وگوی صوتی 23 ثانیه‌ای خود با یکی از افراد حاضر در محل درگیری‌ها منتشر کرده است. بعد از عباراتی مانند فعال حقوق زنان، فعال حقوق کودکان و فعال محیط زیست و امثالهم که به یکی از کلیدواژه‌های سرخط‌های رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از ایران تبدیل شده، حالا چندی است که عبارت «فعال حقوق دراویش» هم به این مجموعه اضافه شده است. عبارتی که دویچه‌وله فارسی هم ترجیح داده گفت‌وگوی کوتاه خود با یکی از افراد حاضر در صحنه درگیری با نیروهای انتظامی در تهران را با این عنوان توصیف کند.
سیاسی‌تر شدن آلمانی‌ها
تحلیل محتوای مطالبی که بخش فارسی‌زبان این رسانه آلمانی در پوشش وقایع اغتشاشات دراویش در تهران منتشر کرده، در کنار مرور پوشش رسانه‌ای دویچه‌وله فارسی در مواردی مانند نامه 15 تن از اپوزیسیون برای برگزاری رفراندوم یا اغتشاشات دی‌ماه در ایران، حاکی از آن است که بخش فارسی دویچه‌وله با کنار گذاشتن رویه چند سال اخیر خود، قصد دارد حضور فعال‌تری را در پوشش وقایع ایران داشته باشد. بهتر است نیم‌نگاهی به روایت این رسانه از اتفاقات اخیر تهران داشته باشیم. دویچه‌وله به طور مکرر به انعکاس سخنان و ادعاهای دراویش پرداخته و سعی کرده این درگیری را نتیجه فشارهای بی‌مورد جمهوری اسلامی به این قشر معرفی کند.این رسانه در بخش‌هایی از گزارشی که دوشنبه‌شب در پوشش این وقایع منتشر کرد با عبور از کنار موضوع حمله دراویش با اتوبوس و خودروی سواری به ماموران پلیس و نیروهای بسیج، می‌نویسد: «همزمان، نیروی انتظامی ادعا می‌کند که یکی از دراویش با استفاده از یک اتوبوس به دو دستگاه موتورسیکلت یگان امداد که «برای سامان‌بخشی به امنیت» در منطقه حضور داشته‌اند حمله کرده و سه عضو نیروی انتظامی را کشته است... صحت و سقم ادعای نیروی انتظامی روشن نیست و هویت راننده اتوبوس و قصد و نیت او هنوز روشن نشده است.» این حضور فعال‌تر دویچه‌وله طبعاً با دو ویژگی همزمان هم مواجه است. خصوصیاتی که شاید روی خروجی رسانه‌ای و سیاست اصلی‌شان هم تأثیر بگذارد، سیاستی که زندگی و فرهنگ را اولویت اصلی خود تعریف کرده است: سیاسی‌تر شدن و علنی‌تر شدن نگاه بخش فارسی این رسانه آلمانی علیه جمهوری اسلامی. این اتفاق احتمالاً در ادامه همان فرایندی است که جمشید برزگر را اخیراً به مدیریت دویچه‌وله فارسی انتخاب کرده است. آلمانی‌ها در عرصه رسانه می‌خواهند ایران را سیاسی‌تر روایت کنند.
ایرانیان سانسورچی
مرور بعضی عبارات و جملاتی که چندی قبل مدیر برنامه‌های رسانه دولتی دویچه‌وله بر زبان راند هم جالب توجه است. حدود دو هفته قبل، از قول گردا مویر گفته بود: «ایران یکی از کشورهایی است که با سانسور شدید روبه‌روست. سایت دویچه وله در ایران توسط حکومت این کشور فیلتر شده است و این موضوع برای دویچه وله به هیچ روی قابل پذیرش نیست؛ اما شهروندان ایران از راهکارهای عبور از فیلترینگ استفاده می‌کنند و اخبار و گزارش‌های عینی و مستقل منابع بین‌المللی مورد توجه ویژه کاربران ایران قرار دارد.» خانم مویر که مدیریت برنامه‌های دویچه‌وله آلمان را بر عهده دارد اعتقاد دارد که دویچه‌وله فارسی با مدیریت برزگر می‌تواند مخاطبان مورد نظر آنها را در ایران جذب کند.
همگرایی رسانه‌ای انگلیسی - آمریکایی - آلمانی
برزگر را می‌توان از مدیران و نیروهای ترانسفر شدۀ بی‌بی‌سی فارسی به مجموعه دویچه‌وله دانست. این روزنامه‌نگار 46 ساله همدانی که با وجود دل‌بستگی‌های ادبی‌اش، بیشتر فعالیت حرفه‌ای خود را در حوزه‌های سیاسی سپری کرده، از سال 1369 برای تحصیل راهی تهران شد. «رشد معلم» اولین نشریه‌ای بود که پای برزگر را به دنیای رسانه باز کرد. با راه‌اندازی روزنامه ایران در سال 1373 بزرگر راهی این روزنامه می‌شود و دبیری سرویس سیاسی آن را به عهده می‌گیرد. فعالیت رسانه‌ای برزگر بعد از دوران دوم خرداد و روی کار آمدن دولت اول اصلاحات وارد فضاهای جدیدی شد. مجله ایران جوان، روزنامه انتخاب و روزنامه همبستگی از دیگر رسانه‌هایی بودند که برزگر با آنها وارد همکاری شد. او همزمان با فعالیت در روزنامه همبستگی در کانون نویسندگان ایران هم به عنوان یکی از اعضای هیات دبیران حضور داشت. دلیل قطع همکاری‌اش با روزنامه انتخاب هم جالب است. یکی از آنها، بازتاب کنفرانس برلین در این روزنامه و سلسله مقالاتی که علیه محمود دولت‌آبادی منتشر شده است. در نهایت به دلیل اختلافات داخلی با بخشی از جریان‌های اصلاح‌طلب، فعالیت‌های رسانه‌ای برزگر هم کمرنگ و کمرنگتر شد و در نهایت هم در سال 1380 از ایران خارج شد. خروج او از ایران و در ادامه پذیرفتن همکاری با بخش فارسی بی‌بی‌سی مجدداً فعالیت رسانه‌ای او را وارد دوره جدیدی کرد. خودش در این زمینه می‌گوید: «دو سه ماه از خروجم از ایران نگذشته بود که دوستان خودم که قبلاً در ایران همکار بودیم و به بی‌بی‌سی آمده بودند با من تماس گرفتند و شروع کردم به کار برای بی‌بی‌سی.» این اما همه ماجرا نبود. فعالیت در شاخه فارسی‌زبان بخش رسانه‌ای کنگره آمریکا به نام رادیو فردا از دیگر سوابق برزگر است.
او را می‌توان بنیان‌گذار رادیو فردا دانست. خودش این موضوع را این‌گونه روایت می‌کند: «در سال 2006 از بی‌بی‌سی استعفا کردم و رفتم رادیو فردا. آن سایت را طراحی و در نهایت عملی‌اش کردم... دو سال هم آنجا بودم. بعد هم که بحث راه‌اندازی تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی پیش آمد.» و حالا برزگر بعد از بی‌بی‌سی به دویچه‌وله پیوسته است. آلمانی‌ها هم حالا فرم انگلیسی- آمریکاییِ روایت رسانه‌ای از ایران برای مخاطب فارسی‌زبان را بیشتر می‌پسندند.
روایت آلمانی و ژورنالیسم سیاسی
برزگر حالا مدت کوتاهی است که اداره دویچه‌وله فارسی را به عهده گرفته است. دویچه‌وله شبکه دولتی برون‌مرزی آلمان است و یکی از وظایف خود را عرضه دیدگاه آلمان نسبت به موضوعات مختلف در کنار سایر دیدگاه‌ها معرفی کرده است. مسوولان دویچه‌وله با انتخاب جمشید برزگر برای اداره بخش فارسی خود حالا گویا در تلاش هستند تا با مدل و نگاه به ایران بپردازند. فُرمی که هرچند بر مبنای روایت نرم از ایران و رویدادهای آن همراه است اما در رویدادهای سخت خبری که نهایتاً باید یک طرف ماجرا ایستاد، دم خروس از فرم ژورنالیسم بیرون می‌زند و در جایگاه اپوزیسیون می‌ایستد. آشوب‌های اخیر دراویش در تهران شاید یکی از همین رویدادها بود. اتفاقی که البته خیلی زود دم خروس آلمانی را از قالب ژورنالیسم بیرون فرستاد.
