روزنامه جوان/ متن پیش رو در جوان منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست.
در شرایطی بهای دلار در بازار به حـدود 4 هزار و 600تومان رسیده است که انتظار می‌رود دلار مجدداً به حدود 4هزار تومان بازگردد. زیرا قرار نیست در برهه‌ای دلار را به مرگ 5هزار تومان بگیریم تا افکار عمومی به تب 4هزار و 600 تومان راضی شود. از این گذشته خود دولت معترف است که بهای دلار باید در حدود 4هزار تومان باشد، هر چند مقامات بانک مرکزی سیگنال‌هایی خلاف ادعای دولت را این روزها مخابره می‌کنند که باید از آنها پرسید، خط دلار گران را از کدام اتاق غیردولتی دریافت می‌کنند.
به گزارش «جوان»، طی ماه‌های اخیر ارزش پول ملی در برابر سایر ارزها دهها درصد سقوط کرده، این در حالی است که این شوک ثبات اقتصادی را از بین برد و بسیاری از فعالان اقتصادی را نسبت به سیاست‌های دولت دوازدهم بی‌اعتماد کرد. زیرا دولت کنترل بازار ارز را از دست داد و این روزها تلاش می‌کند با طرح‌های پولی مجدداً بازار ارز را آرام کند. براساس این گزارش، در ادامه روند نزولی قیمت‌ها در بازار سکه و ارز، بهای انواع سکه و ارز کاهش یافت.
در بازار روزگذشته، ارز سکه طرح جدید 10هزار تومان، طرح قدیم 20 هزار تومان، نیم‌سکه 8هزار تومان، ربع سکه 6هزار تومان، سکه گرمی 6هزار تومان و هر گرم طلای 18عیار 4 هزار و 60 تومان تا این لحظه کاهش قیمت داشته است. در معاملات ارز هم، بهای دلار 62تومان، یورو 153تومان، پوند 219تومان و درهم 134تومان افت کرده است.
عدم شفافیت خریدار و فروشنده ارز
بسیاری از کارشناسان اقتصادی عدم شفافیت بازار ارز ایران و همچنین بالابودن هزینه‌های جاری دولت را یکی از دلایل رشد بی‌ضابطه قیمت‌ها در مقاطعی در بازار ارز عنوان می‌کنند و براین باورند که باید خریدار و فروشنده ارز در کشور به طور شفاف مشخص باشد. زیرا عده‌ای براین باورند که فقط قاچاقچیان سالانه 15تا 22میلیارد دلار ارز از بازار ارزی کشور تأمین می‌کنند و ایضاً حجم دلارهای خانگی نیز به مرز 20میلیارد دلار هم می‌رسد که این ارقام نشان از آشفتگی بازار ارز ایران دارد. در کنار این موارد، صرافی‌ها، دلالها و سفته‌بازان ارزی را باید مد نظر قرارداد که می‌تواند بر حجم آشفتگی‌های بازار ارز بیفزایند.
به گزارش «فارس»، براساس بررسی برخی نهادهای ناظر بر بازار ارز، تهران بیش از 4هزار دلال سرپایی و 153صرافی غیرمجاز دارد که البته این تعداد، صرافی‌های غیرمجازی هستند که تابلوی صرافی دارند. علاوه بر این، صرافان بدون تابلو یکی دیگر از بازیگران بازار ارز هستند که آمار دقیقی از تعداد آنها در دست نیست. بررسی دقیق‌تر بازیگران بازار ارز نشان می‌دهد، تعداد زیادی از دلالان سرپایی نماینده و کارمند صرافان بدون تابلو و غیرمجاز هستند و برای امکان جولان‌دهی بیشتر در بازار ارز و کسب سود از سوی این صرافان به خدمت گرفته شده‌اند.
معضل صرافی‌های غیر مجاز و دلالها
بررسی نهادهای نظارتی نشان می‌دهد، برخی افراد در پوشش مشاغل دیگر که در ظاهر هیچ ارتباطی به بازار ارز ندارد، در این بازار نقش پررنگی ایفا می‌کنند و برخی از دلالان ایستاده گماشته همین عناصر بدون تابلو هستند. اثر اخلالگرانه غیرمجازها و دلالان در زمانی مشخص می‌شود که بازار به دلایلی با عدم تعادل در عرضه و تقاضا مواجه می‌شود، چراکه این عناصر فعال در بازار تشدیدکننده التهابات بازار ارز می‌شوند و هر چقدر ارز از ناحیه بانک مرکزی تزریق شود، از سوی این افراد جذب می‌شود.
برای اطلاع بیشتر به این ارقام توجه کنیم، طبق بررسی‌ها خریداران بخش عمده ارز تزریق‌شده به بازار در دو ماه از سال گذشته، حدود 160نفر بوده‌اند و این 160نفر جزو بازیگران اصلی بازار ارز هستند. از حجم قابل توجه ارز تزریق‌شده، 10درصد توسط یک خانواده خریداری شده است.
عجیب‌تر آنکه میزان ارز تزریق‌شده از سوی بانک مرکزی به بازار ارز در سال 95 حدود دو برابر سال 93 و ارز تزریق‌شده در سال‌جاری دو برابر قبل بوده است، اما با این حال بخش عمده ارز تزریق‌شده توسط همین بازیگران اصلی بلعیده شده است.
این در شرایطی است که تنها 6میلیارد دلار از ارز پتروشیمی‌ها وارد بازار و به طرفه‌العینی بلعیده شده است. بنابراین تا زمانی که این عوامل در بازار ارز حضور دارند، بازار ارز هر سال این وضعیت را خواهد داشت و ارز کشور به راحتی از خزانه بانک مرکزی به کیسه این دلالان می‌رود. با وجود تأکیدات قانونی این اقدام از سوی بانک مرکزی و نیروی انتظامی انجام نشد و بانک مرکزی مسئول برخورد با غیرمجازها را نیروی انتظامی اعلام می‌کرد. تا اینکه در بهمن سال گذشته یک نهاد عالی این مسئولیت را بر عهده ناجا، واجا و دادگستری گذاشت.
با وجود این تأکید اما مصوبه زمانی اجرایی شد که التهاب بازار ارز به مرز غیرقابل تحمل رسید. نیروی انتظامی از هفته پیش براساس لیست دریافتی از بانک مرکزی، شروع به برخورد با صرافی‌های غیرمجاز کرد و در گام اول 16صرافی غیرمجاز بسته و دهها دلال دستگیر شد. از طرف دیگر با رصد حساب‌ها و معاملات، حساب 755معامله‌گر عمده بازار ارز بسته شد. هفته گذشته نیروی انتظامی به صرافان تابلودار اخطار یک هفته‌ای پلمب داده است. مشاهدات میدانی خبرنگار ما حاکی است، مأموران ناجا با حضور در صرافی‌های غیرمجاز به صورت کتبی اخطار پلمب را ارائه می‌دهند.
قطعاً یکی از اهرم‌های شروع اصلاحات جدی در حوزه بازار ارز التهابات ماه‌های اخیر بوده، هر چند که هنوز از جزئیات کارکرد سامانه جدید ارزی بانک مرکزی و فعال شدن آن اطلاع دقیقی در دست نیست و طبق شنیده‌های موثق سامانه جدید ارزی هنوز روی روال نیفتاده است، اما قطعاً در صورت جدیت در راه‌اندازی و تکمیل سامانه نظام یکپارچه معاملات ارزی (نیما)، برخورد با صرافی‌های تابلودار و بدون تابلوی غیرمجاز و دلالان ایستاده می‌توان به آینده باثبات بازار ارز امیدوار بود.
امید است این اقدامات گذرا و صرفاً برای ریختن آب روی آتش نباشد و نهادهای نظارتی با ادامه این برنامه‌های نظارتی، برای همیشه ساختاری جدیدی در بازار ارز بنا نهند.
*هادی غلامحسینی
