الی گشت/ اگر تابه‌حال به شهر زنجان سفر کرده باشید، حتماً می‌دانید که یکی از مهم‌ترین و دیدنی‌ترین جاذبه‌های این شهر، موزه‌ی مردان نمکی است! موزه‌ای که در آن بازمانده‌های این مردان نمکی نگهداری می‌شوند.
در زمستان سال ۱۳۷۲ بود که هنگامی‌که افرادی مشغول کار در معدن چهرآباد زنجان بودند به‌طور کاملاً اتفاقی به جسدی مومیایی شده برخوردند و این آغار کشف اسرارآمیز ۶ مرد نمکی در ایران بود. البته این کشف‌ها در طی سال‌های مختلف و عموماً به‌صورت اتفاقی حین کارکردن کارکنان در معدن به دست آمدند.
جسد بیشتر این مردان نمکی بر اثر برخورد ماشین‌آلات استخراج از معدن بسیار آسیب دیده،ولی یکی از آنها بیش از بقیه سالم است و می‌توان گفت بیشتر قسمت‌های بدن او سالم مانده است. طبق آزمایش‌های انجام شده روی مرد نمکی شماره یک، جسد او قدمتی حدود ۱۷۰۰ سال پیش (اواخر اشکانی - اوایل ساسانی) دارد و سن این مرد هنگام مرگ، تنها ۱۷ سال بوده و قد او حدوداً ۱۷۵ سانتی‌متر بوده است. و جالب اینکه گروه خونی او هم B+ بوده است. بعد از آزمایش سی‌تی‌اسکن روی سر او، مشخص شد که او بر اثر سقوط از ارتفاع و برخورد ضربه شدید با سرش مرده است.
در میان این ۶ مرد نمکی، ۳ مرد نمکی اول به صورت اتفاقی پیدا شدند و مرد نمکی شماره ۴،۵ و ۶ در طی کاوش‌های باستان شناسی کشف شدند. جالب است بدانید که همه‌ی آنها متعلق به یک دوره زمانی نیستند. چراکه مرد‌های نمکی ۳، ۴ و ۵، مربوط به دوره هخامنشی با قدمت حدود ۲۳۰۰ سال هستند و مرد‌های نمکی ۱،۲و۳ حدود ۱۷۰۰ سال قدمت دارند. بنابراین، باستان‌شناسان معتقدند که در طول تاریخ این معدن حداقل ۲ مرتبه ریزش داشته است و تمام این مردان نمکی هم احتمالاً معدن‌کار بودند.
دلیل سالم ماندن جسد این مردان بعد از گذشتن حداقل ۱۷۰۰ سال هم به خاطر این است که در آنها در معدن نمک قرار داشتند و نمک موجود در زمین باعث شده بدن آنها خیلی کمتر تجزیه و فرسوده شود.
جسد ششمین مرد نمکی به دلیل کمبود امکانات لازم برای نگهداری از آن، دست نخورده در معدن باقی مانده است. ولی مرد نمکی شماره ۱ در موزه ملی تهران نگهداری می‌شود و باقی اجساد در موزه ذوالفقاری زنجان هستند.
