آخرین خبر/ اظهارات رئیس جمهور پیرامون انتقاد از معصومین در روزهای اخیر با واکنش های بسیاری روبرو شده است. عده زیادی سخنان وی را محکوم کرده اند و برخی توضیحاتی برای رفع سوءتفاهم صورت گرفته ارائه داده اند. به نظر می رسد به راحتی نمی توان رئیس جمهور را متهم و یا او را تبرئه کرد و باید دقیق تر این مساله را مورد بررسی قرار داد.
تعریف صحیح نقد
بسیاری از افراد، هرگاه سخن از نقد یا انتقاد به میان می آید، جنبه منفی آن را در نظر می گیرند. به عبارت دیگر تصور می کنند انتقاد به معنی برشمردن نکات منفی و کاستی های یک موضوع است. شاید ابتدا لازم باشد قبل از هر قضاوتی تعریف صحیحی از نقد ارائه بدهیم تا گرفتار حاشیه ها نشویم. نقد عبارت است از بیان مجموع نکات مثبت و منفی یک مساله. برای درک بهتر این مطلب می توان جلسه دفاع پایان نامه و بررسی آن توسط اساتید داور را مثال زد. بنابراین قدم اول آن است نگاه مان را نسبت به "نقد" تصحیح کنیم.
چرا حاشیه؟
اگر فایل تصویری یا صوتی سخنان رئیس جمهور را مجدد بررسی کنیم، به این نتیجه می رسیم که منظور اصلی رئیس جمهور، پرداختن به نقد همه مسئولان کشور و مبری نبودن آن ها از انتقاد است. اما سوال اینجاست که چرا رئیس جمهوری که خودش لباس مقدس روحانیت را بر تن کرده و به مسائل دینی اشراف دارد در ادامه جمله اصلی خود از توضیحات تکمیلی استفاده می کند که باعث اعتراض دیگران از جمله مراجع تقلید می شود. البته نمی توان نسبت به شیطنت عده ای برای انتشار مهندسی شده فایل سخنرانی رئیس جمهور غافل شد. شاید بهتر باشد مخاطبان به دنبال مقصود اصلی اظهارات بیان شده باشند و رئیس جمهور نیز از بیان توضیحات اضافی که احتمال سوء برداشت و زیر سوال بردن اعتقادات اسلامی را دارد پرهیز کند.
نقاد باید تحمل نقد داشته باشد
کسی اجازه بیان انتقاد نسبت به فضای نقد مسئولان و کم تحملی آن ها را دارد که خود تحمل انتقاد منتقدان را داشته باشد. آقای روحانی در دولت یازدهم بارها با بیان کلمات نامناسبی نسبت به منتقدان در عمل نشان داد آن طور که باید نقد را بر نمی تابد. البته باید اذعان کرد در دولت دوازدهم ادبیات گذشته از سوی رئیس جمهور تکرار نشده است. اگر مسئولان تحمل نقد را در خود افزایش دهند، به طور قطع مردم تعامل موثرتری با آن ها خواهد داشت.
دشواری تکذیب در عصر رسانه
با فراگیری رسانه های جمعی، دسترس بودن آن ها و انتشار سریع اخبار نمی توان اظهارات دوپهلو را به راحتی تکذیب کرد. اگرچه شاید منظور اقای روحانی صرفا پرسشگری بوده و دفتر ریاست جمهوری ضمن تکذیب، توضیحاتی را ارائه کرده است اما از آن جا که فایل تصویری سخنان در فضای مجازی منتشر شده است نمی توان به راحتی آن را رد کرد چرا که ممکن است برخی برداشتی اشتباه از اظهارات آقای روحانی داشته باشند. با این حال تاکید می شود به جای برداشت های گوناگون جمله دقیق بیان شده مورد قضاوت قرار گیرد.
توجه به مشکلات اصلی مردم
دولت محترم باید علاوه بر رویکرد توسعه محور و ارائه حقوق شهروندی که نقد مسئولان از شاخصه های مهم آن به شمار می رود، به مشکلات اقتصادی مردم نیز توجه داشته باشد؛ مشکلاتی که منشا اعتراضات اخیر بود. البته این نکته را هم باید پذیرفت شاید عده ای در اعتراضات اخیر در کنار مشکلات اقتصادی، به دنبال فضای بازتری برای انتقاد بودند اما نمی توان علت اصلی ناآرامی ها را نادیده گرفت و از مسئولیت اصلی سرباز زد. به امید آن که دولت و شخص آقای رئیس جمهور بیشتر از گذشته به جای حاشیه به متن بپردازند و مسئولان کشور در هر جایگاهی که هستند تحمل انتقاد را در خود افزایش دهند. همچنین انتظار می رود منتقدان، در بیان نقد جانب انصاف را رعایت کنند.
*رشید زارعی
