سیناپرس
سیناپرس/ دین و معنویت از جنبه‌های گوناگون با سلامت در ارتبـاط هسـتند. در این رابطه، محققین ایرانی به معرفی مدلی پرداخته‌اند که می‌تواند با توجه به معنویات، موجب سلامت بیشتر زنان شود. پایش، از نشریات علمی پژوهشی جهاد دانشگاهی به انعکاس این تحقیق پرداخته است.
روانشناسان بالینی، تأثیر جدی ارزش‌های مذهبی را بر سلامت روانـی مـورد تأییـد قـرار داده‌انـد و معنویـت را به‌عنوان سـلاحی بـرای سازگاری با مشکلات لازم می‌دانند. لذا شناسایی عوامل نشات گرفته از دین و معنویت درکنار شناخت نحوه تأثیرگذاری و ارتباط آنها با سایر عوامل مؤثر بر سلامت از مقوله‌های مهم و ضروری به‌حساب می‌آیند.
«مـدل‌هـای سلامت»، مجموعه عوامل و متغیرهایی را که بر سلامت تأثیر دارنـد در برمی‌گیرند و ارتباط این عوامل با یکدیگر و همچنین با سلامت افراد جامعه را به نمایش می‌گذارند. در همین خصوص، «مدل سلامت زنان ایران» به سفارش گروه علمی سلامت زنان فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران طراحی شده است. این مدل که به «مدل سـلامت زنان فرمهر» نیز معروف است، از نوع مفهومی و نظریه‌ای اسـت کـه در آن سـعی شـده است تمامی عوامل مؤثر بر سلامت زنان ارائه شود.
«مـدل‌هـای سلامت»، مجموعه عوامل و متغیرهایی را که بر سلامت تأثیر دارنـد در برمی‌گیرند و ارتباط این عوامل با یکدیگر و همچنین با سلامت افراد جامعه را به نمایش می‌گذارند. در همین خصوص، «مدل سلامت زنان ایران» به سفارش گروه علمی سلامت زنان فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران طراحی شده است.
در این رابطه، پژوهشگران پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی، دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی و دانشگاه علوم پزشکی تهران که طراحی مدل سلامت زنان فرمهر را به عهده داشته‌اند، عوامل نشات گرفته از دین و معنویـت و نحوه ارتباط آنها با سایر عوامل مؤثر بـر سلامت زنان و جایگاه آنها را که در این مدل مورد استفاده قرار گرفته‌اند، تبیین کرده‌اند.
در این پژوهش ابتدا با مراجعه به متون و مقـالات معتبـر در حوزه‌های مرتبط، مدل‌های سلامت و عوامل تعیین‌کننده سلامت زنان ازجمله عوامل دینی و معنوی و نحوه ارتباط آنها با یکدیگر، با کمک متخصصان مورد «تحلیل محتوایی» قرار گرفت و ازنظر محتوای موجود، به بحث‌ونظر گذاشته شد. سپس چارچوب نظری سلامت زنان شامل مجموع عوامل تعیین‌کننده در حوزه‌های مختلـف فـردی، خـانوادگی، اجتمـاعی و دین و معنویت تـدوین شد.
نتایج این پژوهش پس از 6 مصاحبه و 8 جلسه بحث گروهی با 15 نفر از صاحب‌نظران و سیاست‌گذاران کلیدی حوزه سلامت، حاکی از آن بود که باورها و اعتقـادات، ارزش‌ها، اخلاق و سرمایه دینی معنوی در جامعه، عوامل کلان نشات گرفته از دیـن و معنویت در فرد و جامعه هستند که بر تمامی متغیرهای مؤثر بر سلامت زنان، تأثیر زیربنایی، زمینه‌ساز و همه‌جانبه دارند.
در این مدل، رفتارهای دینی و شیوه تربیتی دینی و معنوی خانواده نیز متأثر از دین و معنویت هستند که به ترتیب در لایه شیوه زندگی در سطح فردی و روابط خانوادگی در سطح خانوادگی مدل گروه‌بندی شده‌اند.
به گفته فرزدی و همکاران به‌عنوان تهیه‌کنندگان مدل سلامت زنان فرمهر بر ایـن باورند که مجموعه ویژگی‌های یادشده بر درک و تفسـیر افـراد از سلامت خود و دیگران، رفتارهای سلامتی فرد، رفتارهـای تأثیرگذار بــر ســلامت در خــانواده و جامعــه و حتــی سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزیهای سلامت در مجموعه نظام سلامت با مفهـوم عـام آن مؤثر هستند.
این محققین طی پیشنهادی، اشاره کرده‌اند که متخصصان حوزه سـلامت بـرای رسـیدن بـه تعـاریف عملیـاتی و کامل‌تری در آینده، به نقد خود بپردازند. علاوه بر این، شرکت در این فرآینـد باید بـرای همگـی صاحب‌نظران این حوزه‌ها باز باشد. اجزای مدل و چارچوب نظری سلامت زنان نیز باید شـرح و بسـط یافته و به پایه‌ای بـرای تعریـف عملیـاتی برسـد.
به گفته آنها، بهتـرین راه بـرای تکمیل این فرآیند آن است که اعتقادات اصیل اسلامی در تعریف و تحقیقـات سـلامت معنوی در ایران لحاظ شود.
نتایج حاصل از این پژوهش در «نشریه پایش» وابسته به پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی، منتشر شده است.
