تابناک
تابناک/ این روزها طرح مهمی در پارلمان از سوی برخی نمایندگان دنبال می شود، طرحی برای سئوال از «حسن روحانی» رئیس جمهور در خصوص مسائل و موضوعات مهمی نظیر مشکلات کشور از جمله درباره مسائل اقتصادی، معوقات بانکی، قیمت ارز و همچنین مشکلات موسسات مالی و اعتباری غیر مجاز که بخشی از موضوع مورد گفت و گوی سران سه قوا در جلسه روسای قوا هم بوده است، دنبال می شود.
مطابق با اصل 88 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، هرگاه حداقل یک چهارم کل نمایندگان مجلس شورای اسلامی از رییس جمهور و یا هر یک از نمایندگان از وزیر، درباره یکی از وظایف آنان سوال کنند، رییس جمهور یا وزیر موظف است در مجلس حاضر شود و به سوال جواب دهد و این جواب نباید در مورد رییس جمهور بیش از یک ماه و در مورد وزیر بیش از ده روز به تأخیر افتاد مگر با عذر موجه به تشخیص مجلس شورای اسلامی.
بر اساس مواد 196 و 197 آیین نامه داخلی مجلس که به این موضوع اشاره دارد: «بر اساس اصل هشتاد و هشتم قانون اساسى، در صورتی که حداقل یک چهارم کل نمایندگان بخواهند درباره یکى از وظایف رئیس جمهور سؤال کنند، باید سؤال خود را بهطور صریح و روشن و مختصر همگى امضاء و به رئیس مجلس تسلیم نمایند. رئیس مجلس موضوع را در اسرع وقت به کمیسیون تخصصى ارجاع مىنماید. کمیسیون موظف است حداکثر ظرف یک هفته با حضور نماینده معرفى شده رئیس جمهور و نماینده منتخب سؤالکنندگان تشکیل جلسه دهد. در این جلسه، نماینده رئیس جمهور پاسخ مقتضى را از طرف رئیس جمهور ارائه خواهد نمود تا به نمایندگان سؤال کننده گزارش شود.»
شرایط پس از طرح سئوال اینگونه است که اگر پاسخ رئیس جمهور در کمیسیون تخصصی پیگیری کننده سوال، قانع کننده باشد؛ اصلاً این سوال و موضوع به صحن علنی مجلس نمی آید. اگر هم قانع کننده نبود و به صحن آمد، به داوری افکار عمومی در مجلس و در میان مردم گذاشته می شود.
بدین معنی که پس از یک هفته، چنانچه هنوز حداقل یک چهارم کل نمایندگان مجلس (که سؤال را امضاء نمودهاند) از سؤال خود منصرف نشده باشند، رئیس مجلس موظف است که در اولین جلسه سؤال آنان را قرائت و فوراً براى رئیس جمهور ارسال کند. این سؤال ظرف 48 ساعت تکثیر و در دسترس نمایندگان قرار مىگیرد.
از آن پس رئیس جمهور موظف است ظرف مدت یک ماه از تاریخ دریافت سؤال در جلسه علنى مجلس حضور یابد و به سؤال مطروحه نمایندگان پاسخ بگوید، مگر با عذر موجه با تشخیص مجلس شوراى اسلامى. مدت طرح سؤال از طرف نماینده منتخب سؤالکنندگان حداکثر 15 دقیقه و مدت پاسخ رئیس جمهور حداکثر یک ساعت خواهد بود.
مجموع این قوانین یعنی اصل 88 قانون اساسی و مواد 196 و 197 آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی را که بررسی می کنیم، متوجه این نکته می شویم که سئوال از رئیس جمهور صرفاً برای ارائه پاسخ به نمایندگان در صحن علنی مجلس است و هیچ رای گیری ای هم در پایان سخنان رئیس جمهور و پاسخگویی او به نمایندگان مجلس انجام نمی شود. این در حالی است که در پایان اظهارات وزرا در مجلس، نمایندگان در خصوص قانع کننده بودن پاسخ های او رای گیری می کنند و هر سه پاسخی که اقناعی نباشد، وزیر را در معرض استیضاح قرار می دهد.
نکته ای که در خصوص سئوال از رئیس جمهور وجود دارد، این است که این اقدام نشان دهنده توان نظارتی نمایندگان و مجلس بر دولت است و اینکه اگر رئیس جمهور به هر دلیلی نتواند بخشی از مشکلات جامعه آنطور که مورد انتظار مردم و وکلای شان در مجلس است را بر طرف کنند، آنگاه پارلمان با اختیاراتی که قانون به او داده این اجازه را خواهد داشت که از قدرت نظارتی خود بهره گرفت و حتی رئیس جمهور را برای پاسخ به سئوالات مطروحه به صحن علنی مجلس بکشاند.
«محمود احمدی‌نژاد» رئیس دولت های نهم و دهم برای اولین بار در تاریخ جمهوری اسلامی از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی مورد سئوال گرفت، اگرچه سئوال از او که جدی ترین دنبال کننده اش «علی مطهری» نایب رئیس فعلی مجلس بود، ابتدا با مقاومت های زیادی همراه شد و برخی حامیان احمدی نژاد در این راه تلاش زیادی کردند تا سئوال از رئیس جمهور منتفی شود، اما بالاخره در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۹۰ برای اولین بار در تاریخ جمهوری اسلامی بود که نمایندگان مجلس از رئیس‌جمهور سؤال کردند.
طرح ۷۹ تن از نمایندگان برای سؤال از رئیس جمهورشامل سؤالاتی درباره 10 مورد از اقدامات دولت و تصمیمات احمدی‌نژاد بود. اقتصاد و مترو، مجلس، یازده روز خانه نشینی احمدی‌نژاد، حجاب اسلامی، مکتب ایرانی و ... از مهترین محورهای سئوال از «محمود احمدی نژاد» بود. اما او در سخنانی که با شوخی همراه بود، پس از طرح سؤالات توسط مطهری، در سخنانی گفت که طبق قانون اساسی، سؤال از وزیران و رئیس جمهوری حق مجلس است و افزود: «بنابراین، اتفاق ویژه‌ای نیافتاده، جمعی از نمایندگان سؤالاتی را مطرح کردند و بنده هم می‌خواهم پاسخ دهم.»
او در پایان سخنانش به شوخی گفت که به «سؤالات امتحانی» نمایندگان که خوب هم طراحی نشده بود، به طور کامل پاسخ داده و حتی مطالب اضافه هم گفته‌است و اگر نمایندگان به او «نمره‌ای کمتر از ۲۰ بدهند، بی‌معرفتی و نامردی» کرده‌اند. احمدی‌نژاد با اظهار اینکه سخنرانی علی مطهری به جای پانزده دقیقه، بیست دقیقه به طول انجامید، گفت که در نتیجه، مجلس باید به او هم به جای یک ساعت، یک ساعت و بیست دقیقه وقت بدهد، اما با توجه به واکنش نمایندگان، گفت: «بالاخره ساعت شما با ساعت ما فرق می‌کند، مجلس است دیگر! سه دقیقه وقت می‌گیرند، و یازده دقیقه صحبت می‌کنند، اشکال ندارد.» گروهی از نمایندگان مجلس پس از پایان سخنان آقای احمدی‌نژاد و خروج او از مجلس، با دادن تذکرهای آئین‌نامه‌ای و تذکر قانون اساسی به پاسخ‌ها و لحن سخنان او اعتراض کردند.
حالا چندی است که بحث طرح سئوال از رئیس دولت دوازدهم بار دیگر در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار گرفته است. سرنوشتی که برای احمدی نژاد رقم خورد اینبار در انتظار روحانی است. اگرچه در راه سئوال از رئیس جمهور بارهم موانعی وجود دارد، اما گفته می شود که نمایندگان به طور جدی پیگر طرح سئوال از رئیس جمهور هستند و می خواهند «حسن روحانی» را برای پاسخگویی به پارلمان بکشانند.
جالب است که گفته می شود عمده 90 امضاء کننده طرح سئوال از رئیس جمهور اعضای اصلاح طلب فراکسیون امید هستند و تلاش دارند تا روحانی را برای پاسخگویی در خصوص سئوالات شان به مجلس بکشانند. موضوعی که گفته می شود تا کنون با موافقت هیات رئیسه مجلس همراه نشده و اجازه اعلام وصول طرح سئوال از رئیس جمهور دادهه نشده است.
«بهروز نعمتی» سخنگوی هیات رئیسه مجلس امروز نیز گفته که نمایندگان امضاء کننده طرح سئوال از رئیس جمهور به شدت پیگیر اعلام وصول این طرح هستند و در هیات رئیسه نیز گفت و گوهایی پیرامون این موضوع صورت گرفته است. از طرفی شنیده شده که برخی امضاء کنندگان طرح سئوال از رئیس جمهور عنوان کرده اند که در صورت ادامه مقاومت هیات رئیسه مجلس در مقابل طرح سئوال از رئیس جمهور و عدم اعلام وصول آن از هیات رئیسه نزد کمیسیون اصل نودم شکایت خواهند کرد.
بدون شک انجام لابی از سوی نمایندگان حامی دولت و تدبیر کنندگان در هیات رئیسه مجلس برای جلوگیری از هر گونه رویکرد تقابلی و ایجاد مشکل در کشور رویکردی است ممکن است در هر دولتی دنبال و پیگیری شود؛ اما اینکه عده ای تلاش کنند تا مجلس و نمایندگان نتوانند از ابزار نظارتی خود بهره ببرند که از جمله آن سئوال از رئیس جمهور و وزیران است، قطعا چیزی جز حاشیه به دنبال نخواهد داشت و از طرفی باعث عدم پاسخگویی دولت و تضعیف جایگاه پارلمان خواهد شد.
